Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги андижон давлат тиббиёт институти

Корхона бош режаси экспертизаси. 
Бош режа бу корхона учун ажратилган ер майдонида бинолар ва 
қурилмалар жойлаштирилиш режасидир.
Бу лойиҳа экспертизасида қуйидаги масалалар ҳал этилади:
улар ажратиб чиқарадиган манбалари кўрсатилган ҳолдаги қисқача тавсифи;
сидаги масофани табиий шамоллатиш, ѐнғиндан ва 
портлашдан
хавфсизлик томонларини ҳисобга олган ҳолда баҳолаш;
технологик жараѐннинг изчиллигини ва асосий зарарли омилларини ҳисобга
олган ҳолда баҳолаш;
жиҳозлар жойлашуви, ишлаб чиқариш зарарли омиллари, ишчилар сони, 
аэрация ва табиий ѐритиш имкониятлари;
санитария гигиена талаблари билан белгиланади), транспорт алоқалари, яѐв 
юриш учун мўлжаллангн йўлларнинг борлиги;
параметрларнинг (кўрсаткичларнинг) гигиеник талабларига мувофиқлигини 
баҳолаш, механизация, автоматизацияни, узлуксизликни герметикликни 
ташкил 
қилиш, 
иш 
жойларини, 
қўл 
ускуналарини 
мақсадга 
мувофиқлаштириш ва бошқаларни баҳолаш;
идора, маиший овқатланиш шаҳобчалари, тиббий пункт ва бошқалар;
чиқиш ва сув манбаининг унга мувофиқлиги, оқава сувларини тозалаш ва сув 

---

63 
хавзаларига тушириш шароитлари ва бошқалар), атмосфера ҳавосини ҳимоя 
қилувчи қурилмаларнинг мавжудлигини баҳолаш. Лойиҳанинг сув 
таъминоти, канализация ва атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бўйича 
ечимларнинг коммунал гигиенаси врачи билан биргаликда кўриб чиқиш 
мақсадга мувофиқдир. Ишлаб чиқариш ѐритиш лойиҳаларини гигиеник 
баҳолашда қуйидаги схемага амал қилмоқ мақсадга мувофиқдир:
уларнинг вертикал ва горизонтал бўйлаб жойлашишини баҳолаш;
фон билан фарқига, ѐритиш системаси ва манбаига боғлиқ ҳолда турли 
ишлар учун ѐритилганлик даражасининг тўғри танланишини қараб чиқиш ва 
баҳолаш;
баҳолаш;
л бўладиган 
лойиҳалаштирилган ѐритилганликни тавсифлаш ва баҳолаш;
лойиҳадаги 
ечимларини баҳолаш. Ишлаб чиқариш вентиляцияси 
лойиҳаларини гигиеник экспертиза ўтказганда қуйидагилар ўрганилади ва 
баҳоланади.
кўрсатган ҳолда технологик жараѐннинг тавсифи;
берадиган ва cўрадиган тешикларнинг цех ичида тўғри жойлашиши);
тортадиган вентиляциянинг ташқарига чиқариб ташлайдиган тешикларнинг 
жойлашишини баҳолаш;
тутилган санитария шароитларининг (метеошароитлар, чанг, зарарли газ ва 
буғлар концентрацияси) гигиеник нормага жавоб бера олиши нуқтаи 

---

64 
назаридан баҳолаш;
омилларга қарши курашиш учун ҳаво алмашинувининг таъминланишини 
баҳолаш;
баҳолаш;
тавсифи;
идан ҳосил бўладиган шовқинга қарши 
курашишни баҳолаш. Маиший хоналар жойланиши ва жиҳозланишини 
кўриб чиқилганда қуйидаги схемага амал қилиш лозим.
мувофиқлиги;
ро мақсадга мувофиқ жойлашишини ишлаб 
чиқиш жараѐнининг хусусиятларини ва улардан фойдаланишнинг қулай 
бўлишлигини ҳисобга олган ҳолда баҳолаш;
уларнинг тўғри жойлашишини баҳолаш;
налар ѐритилиши, вентиляцияси, иситилиши ва пардозланишининг 
талабларига мувофиқлигини баҳолаш.
Экспертизада материаллар санитария техник кенгашида муҳокама 
қилинади. ДСЭНИ қошида ташкил этилган бу кенгаш ишида ДСЭНМ 
мутахассишларидан ташқари лойиҳачи ташкилот, буюртмачи ва бошқа 
махкамалар вакиллари қатнашишади. Санитар техник кенгашда қабул 
қилинган қарор ДСЭНИ раҳбари томонидан тасдиқланади. Экспертиза 
натижалари санитар техник кенгаш қарорига қараб меҳнат гигиенаси врачи 
303 – Х шаклидаги хулосани тузади ( илова 4). Бу хулоса махсус журнал 304 
– Х да
қайд қилинади (илова 5). Бошқа маълумотлар қаторида бу хулосада лойиҳада 

---

65 
топилган барча санитар – гигиена норма ва қоидалардан ташқари, 
чекланишлар 
рўйхати 
бўлиши 
лозим. 
Камчилик 
ва 
танқидий 
мулоҳазаларнинг борлиги ва уларнинг аҳамиятига қараб одатда хулоса икки 
хилда бўлиб, шулардан бири шаклида тузилади:
(агарда уни қайта ишлаш учун танқидий мулоҳаза ва таклифлар бўлмаса);
уман, вилоят) давлат санитария назорати лойиҳани 
маъқуллашмайди.
Учинчи босқич: ишлаб чиқаришга таалуқли объектлар қурилиши, қайта 
қурилиши ва кенгайтирилиши босқичидаги огоҳлантирувчи санитария 
назорати. Меҳнат гигиенаси врачи томонидан ишлаб чиқариш объектлари 
қурилишини назорат қилиш барча санитария – гигиена норма ва қоидалари 
бўйича лойиҳага мувофиқлигини текшириш мақсадида амалга оширилади.
Қурилиш, таъмирланиш ва техник жиҳозланиш босқичида ҳал этиладиган 
масалалар:
осида бораѐтганлиги;
таъминлаш;
механизация, маиший санитарй хизмат).