Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ-овқат ва енгил саноат технологияси институти
Download 0.87 Mb.
|
МУСТАКИЛ ТАЪЛ
|
ТИНЧЛИКПАРВАРЛИК, ЖЎМАРДЛИК сингари аҳлоқий тамойиллар ҳам инсоният ҳаётида муҳим аҳамиятга эга. Чунончи, тинчликпарварлик урушнинг, қонтўкишнинг ҳар қандай кўринишини инкор этади. Баъзи улуғдавлатчилик ва буюкмиллатчилик руҳи ҳукмрон бўлган жамиятларда тинчликпарварлар қувғин қилинади, турмага ташланади. Лекин улар ўз тамойилларидан ҳеч қачон қайтмайдилар. Улар инониятни барча баҳсли масаларини тинч йўл билан ҳал қилишга чақирадилар, ер юзида тинчлик қрнатиш учун тинимсиз кураш олиб борадилар. Жўмардлик тамойили эса Шарқда қадимдан мавжуд. Оврўпада уни альтруизм номи билан Огюст Конт илмий муомалага киритган. У кишида ўз қавмдошига ачиниш ҳиссидан, унга бахт ва фаровонлик тилаш туйғусидан келиб чиқади, моҳият ҳам беминнат хайрияга асосланади. Бундан ташқари, бизнинг миллий аҳлоқшунослигимизда ўзбекчилик, меҳмондўстлик каби тамойилар мавжуд. Улар миллатимизнинг энг яхши ананаларига садоқат туйғусидан келиб чиқади ва ўзбек кишисига хос бағрикенглик, дўстга, меҳмонга борини бағишлашдек фидоийлик хусусиятларини ўзида мужассамлаштиради.
Инсон ҳаётида аҳлоқий меъёрлар ҳам катта эга. Улар тамойилларга нисбатан анча содда, умумлашмаган, тор қамровли. Уларни кукндалик ҳаётимизда маълум аҳлоқий тамойилларнинг амалга ошиш мурувватлари ҳам дейиш мумкин, улар аҳлоқий талабларнинг энг одди шакли сифатида рўёбга чиқади. Ҳалолик, ротгўйлик, хушмуомалалик, боодоблилик, камтарлик сингари меъёрлар айниқса, диққатга сазовор. Шуни ҳам айтиш керакки, ҳалолликни унинг дастлабки тор диний мазмунида қайси таом ҳаром-у, қайсиниси ҳалол, деган маънода тушунмаслик лозим. У аллақачон умуминсоний маъно касб этган меъёрга айланган. Ҳалоллик, ростгўйлик виждон тушунчаси билан боғлиқ, инсоннинг ўзгага муносабати ўзига муносабатидек соф бўлишини талаб этувчи меъёрлардир. Ўнлаб меъёрлар орасида бу иккисига тўхталишимизни сабаби шундаки,мустамлакачилик даврида,айниқса,шўролар ҳукмронлик қил- ган чораккам бир аср вақт мобайнида ёлғон,алдов,нопоклик,ҳаромхўрлик,мунофиқлик сигари иллатлар халқимизга шу қадар усталик билан сингдирилдики,ҳозирги пайтда кўпчилик одамлар ҳалоллик ва ростгўйлик устидан ҳатто куладиган бўлиб қолганлар. "қорин фалсафаси"га асосланган, инсонни фақат қорни тўқ, бир хилда фикрловчи комунистик жамоа аъзоси қилиб тарбиялашга уринган шўролар тузуми материализмни - моддиятчиликни илохийлаштириш баробарида маънавиятга етарли эътибор бермади, уни иккинчи даражали унсур деб ҳисоблади.Бизнинг ҳозирги жамиятимиз эса,моддиятчиликнинг аҳамиятини инкор этмаган ҳолда, маънавиятчилик йўналишини устивор санаб, инсонни энг аввало,маънавиятли шахс, Download 0.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|