Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ-овқат ва енгил саноат технологияси институти

Таянч иборалар:
Нафосат, эстетика, гўзаллик фалсафаси, нафосатшунослик, нафосатшуносликнинг фалсафий моҳияти, нафосатшуносликнинг хусусиятлари, нафосатшунослик ва фалсафа, нафосатшунослик ва ахлоқшунослик, нафосатшунослик ва психология, нафосатшунослик ва социология, нафосатшунослик ва экология, нафосатшунослик­нинг жамиятдаги ўрни, эстетика фани, эстетика фанининг асосий тушунчалари, эстетик амалиёт.








НАФОСАТ - инсоннинг ўзига, ўзи яшаётган турмуш муҳитига ҳаводек зарур бўлган гўзалликдир. Нафосат шу қадар хилма-хил, ранго-ранг, жозибали, эҳтиросли, мўъжизали, сеҳрлики, унда моддий гўзаллик билан маънавий гўзаллик уйғун ҳолда чирой очиб туради. Инсоннинг нафосат оламини англашга интилиши ат­роф-воқеликни англашга интилиши билан чамбарчас боғлиқдир. Инсон моддий гўзаллик дунёсини бунёд этиш жараёнида маънавий гўзалликларни ҳам кашф эта борган, яъни нафосат оламининг яра­тилиши жараёни - уни англаш,мушоҳада этиш жараёни билан уйғун­ликда содир бўлган.
Нафосат оламини яратиш билан бир қаторда уни англаш, ид­рок этиш, ўзлаштириш мақсади, яъни нафосат оламини тадқиқ ва таҳлил этиш зарурияти пайдо бўлди. Айни маҳалда бу зарурият нафосат (эстетика) соҳасидаги билим ва тажрибаларни тўплашга имкон яратди. Нафосат оламини ўрганиш, тадқиқ ва таҳлил этиш заруриятини воқеликка айлантириш, мазкур соҳада илмий тадқиқот ишлари олиб бориш, унинг моҳиятини одамларга англатиш, ўқитиш каби махсус вазифаларни эстетика фани ва ўқув дарси бажаради.
Нафосат қонунларига риоя қилган ҳолда воқеликни амалий ва маънавий ўзлаштириш жараёнида инсон фаолиятининг нисбатан мустақил соҳаси бўлган санъат муҳим аҳамият касб этади.
ЭСТЕТИКА - юнонча “эстезикос” сўзидан олинган бўлиб “сезиш”, ҳис қилиш қобилияти”, “ҳиссий идрок” маъносини билдира­ди. Бу фан инсоннинг воқеликка эстетик муносабатлари ва инсоният бадиий ривожининг энг умумий қонун ва категориялари ҳақидаги фандир. Эстетика умуман дунёни билиш, сезиш билан боғлиқ бўлиб, инсоннинг бутун ҳаёти тарзида намоён бўлади. “Эстетика” сўзини илм-фан эстетикаси сифатида илк бор олмон файласуфи Александр Баумгартен (1714-1762) нинг “Поэтик асарнинг баъзи бир масалалари тўғрисида фалсафий мулоҳазалар” асарида истеъ­молга киритилган. Лекин бу фан қадимдан вужудга келиб, XVIII асрнинг 2-чи ярмидан мустақил фан сифатида шаклланди.