Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги эргашходжаева Ш. Ж., Қосимова М. С

3.1-жадвал
Маркетинг тадқиқотларининг йўналишларини туркумлаш белгилари 
Тадқиқотларни туркумлаш белгилари 
Тадқиқотларнинг йўналишлари ва уларни 
амалга ошириш хусусиятлари 
Тадқиқот мақсадларига кўра 
Ахтариш, 
тавсифлаш, 
эксперимент 
ўтказиш юзасидан тадқиқотлар 
Маркетинг элементлари бўйича 
Товар, нарх, дистрибьюция, коммуникация 
йўналишидаги тадқиқотлар 
Бозордаги тадқиқотларни амалга ошириш 
кўламига кўра
Маҳаллий, миллий, халқаро миқёсида 
Тадқиқотларни 
амалга 
оширувчи 
субъектлар иштирокига кўра 
Бевосита фирма иштирокида, маркетинг 
воситачиси иштирокида, танланган махсус 
иштирокчилар воситасида 
Тадқиқотларни ўтказиш даврийлигига кўра Бир маротабали, мавсумий, фавқулодда ва 
бошқа жиҳатдаги тадқиқотлар 

---

46 
Шу сабабдан маркетинг тадқиқотларини уюштириш бозорнинг 
ривожланиш ҳолати, рақобат жадаллиги, фирмаларнинг ушбу бозорларда 
фаолият юритиш мақсадлари ва вазифалар инобатга олиниши зарурий аҳамият 
касб этади.
Маркетинг тадқиқотлари йўналишларини белгилашда тегишли 
фирманинг бозорда фаолият юритиш ўрни, вазифаларини инобатга олиш 
лозим. Маркетинг тадқиқотини амалга оширишда изланиш муаммоси билан 
унинг мақсадлари ўртасида тафовут – фарқланиш мавжудлигига етарлича 
эътибор берилмайди. Бунинг оқибатида кейинги босқичларда сезиларли 
хатоларга йўл қуйилади. Шу сабабдан тўғри ва аниқ белгиланган муаммо, 
тайинли мақсадга эришиш учун пухта замин яратади.
Маркетинг тадқиқотларининг энг муҳим босқичларидан бири бўлиб бу 
– тадқиқот режасини ишлаб чиқиш ҳисобланади. Бунда тадқиқот учун зарур 
бўлган маълумотлар ва ахборотларни тўплаш манбалари, услублари, 
қуроллари, танлов ўтказиш тартиботи ва режалари тузилади. Тадқиқот 
асосланадиган маълумотлар ва манбалардан бир неча маротаба тегишли 
соҳаларда фойдаланиш, уларни қайта ишлаш мумкин. 
Маркетинг тадқиқотида кузатиш, эксперимент, сўров, гуруҳли баҳс энг 
қўп қулланиладиган услублар ҳисобланади. Ҳар бир услуб тадқиқотнинг 
тегишли босқичларида самарали ахборот тўплаш, уни қайта ишлаш, техник 
воситаларидан самарали фойдаланишни назарда тутади.