Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги эргашходжаева Ш. Ж., Қосимова М. С

1. Рақобатчи фирмалар сони, ва уларни қиёсий қуввати; 
2. Рақиблар ҳаракатларининг диверсификациялашуви даражаси;

---

130 
3. Бозордаги талаб ҳажмини ўрганиш; 
4. Маҳсулотни табақалашуви даражаси; 
5. Истеъмолчининг бир ишлаб чиқарувчидан бошқасига кўчиш 
ҳаракатлари; 
6. Бозордан чиқиб кетиш тусиқлари ва уларнинг даражаси. 
7. Бозорга кириб келиш ва унинг даражаси. 
8. Ёндош тармоқ бозорларидаги вазият. 
9. Рақиблар стратегиясидаги фарқлар. 
10. Ушбу бозорда рақобат учун алоҳида сабабларнинг бўлиши, рақобат 
даражаси бозорнинг алоҳида бир жалб этувчанлик ёки аксинча 
бездирувчанлик хусусиятлари билан ҳам белгиланади. 
Ж.Ж.Ламбен рақобатли устунликларни иккита кенг категорияларга 
гуруҳлайди – ташқи ва ички рақобатли устунликлар, яъни фирма ва товарни 
рақобатдошлигини тавсифловчи рақобатли устунликлардир
20
. Ташқи 
рақобатли афзаллик товарни «бозор кучини ифодалайди, яъни у бозорни 
имтиёзли рақобатчидагига нисбатан юқорироқ сотиш нархларини қабул 
қилишга мажбур қила олади ва мавжуд товарлардан норози бўлган 
харидорларнинг истакларини аниқлаш ва қондиришдаги афзалликларга 
таянади. Ички рақобатли афзаллик фирманинг ишлаб чиқариш харажатлари, 
рақобатчидан кўра камроқ таннархга эришишга имкон берувчи ва ишлаб 
чиқарувчи учун қиймат ҳосил қилувчи товарга асосланган ҳамда сотиш 
нархларининг бозор ёки рақобат томонидан пасайтирилишига кўпроқ 
даражада бардошли қилувчи юқорироқ унумдорлик оқибатидир». 
Товарни жалб этувчанлиги ва рақобатбардошлигини ифодаловчи 
омиллар классификацияси схемасини занжир кўринишида кўрсатиш мумкин: 
нарх – сифат – сервис – маркетинг муҳити. 
Рақобатбардошлик сифат ва қиймат омиллари билан боғлиқдир. Улар 
сифат, иқтисодиёт ва маркетинг кўрсаткичлари ёрдами билан тўлиқ 
тавсифланиши мумкин.