Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети кимё факультети Органик кимё кафедраси

Nervlar

• Oddiy lipidlar – energiya zahiralaridan bo‘lak narsa emas. Odam uzoq vaqt davomida yaxshi ovqatlanmay (yoki, umuman ovqatlanmay) yursa, organizm energiyani oddiy lipidlarni sarflash orqali ola boshlaydi va odam ozib ketadi. Keyinchalik, odam yana yaxshi ovqatlanishni boshlasa, organizm yana lipidlar zahirasini yig‘a boshlaydi va odam semiradi. Murakkab lipidlar zimmasida, o‘z nomiga mutanosib bo‘lgan anchayin murakkab vazifalar turadi. Odam qanchalik ochlikda qolgan bo‘lmasin, u hech qachon o‘zining energiyaga bo‘lgan ehtiyojlarini u murakkab lipidlar hisobidan qanoatlantira olmaydi (hatto u ochlikdan o‘lish darajasiga kelib qolgan bo‘lsa ham). Organizmdagi har bir hujayrada, hayot faoliyati uchun zarur bo‘lgan o‘zining ichki murakkab lipidlar zahirasi bo‘lib, ulardan hujayra ajralishi mumkin emas. Bu tasdiq ayniqsa, miya hamda nervlarning hujayralariga tegishlidir.

Oqsillar

Nasa va Mir kosmik fazo stansiyalarida uchish paytida o’stirilgan, turli oqsil kristallari. Yuqori tozalik darajasiga ega bo’lgan oqsillar juda past haroratda kristallanadi. Bu olihgan oqsil esa shu turdagi oqsilning modelini yasash imkonini beradi.

Oqsil bu- protein yoki polipeptid, yani yuqori molekulyar massaga ega bo’lgan organik modda bo’lib, uning tarkibini aminokislotalarning polipeptid bog’lari tashkil qiladi.

Qon hamda, organizmdagi boshqa suyuqliklar tarkibida, doimiy ravishda, oz miqdordagi aminokislotalar mavjud bo‘ladi. Biroq, aminokislotalarning aksariyat qismi, o‘zaro konensatsiayalshib, katta molekulalar hosil qilishadi. Ular organizmda aynan shu ko‘rinishda uchraydilar.

Qon hamda, organizmdagi boshqa suyuqliklar tarkibida, doimiy ravishda, oz miqdordagi aminokislotalar mavjud bo‘ladi. Biroq, aminokislotalarning aksariyat qismi, o‘zaro konensatsiayalshib, katta molekulalar hosil qilishadi. Ular organizmda aynan shu ko‘rinishda uchraydilar.

Ba’zi gormonlarning tarkibi aynan polipeptid tuzilishiga ega. Masalan, gipofiz (miya ostidagi, o‘sishga ta’sir ko‘rsatuvchi ichki sekretsiya bezi) tomonidan ajratib chiqariladigan gormonlardan ikkitasi, tuzilishiga ko‘ra polipeptidladan iborat, bo‘lib, ularning har biri, sakkiz xil aminokislotalardan tarkib topgan bo‘ladi. Ya'ni, ularni oktapeptidlar deb ham atash o‘rnili bo‘lar edi. Polipeptidlar safiga shuningdek ba’zi antibiotiklar ham kiradi.