Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик қурилиш институти

Ишловчиларни фаолият хавфсизлиги талабларига амал қилишга ўқитиш тизими

Ишловчиларни фаолият хавфсизлиги талабларига амал қилишга ўқитиш тизими – корхонада, вилоят, шаҳар, туман меҳнат биржаларида, агар махсус турдаги, яъни хавфлилик ва зарарлилик даражалари юқори бўлган ишларга доир фаолият хавфсизликлари ўзбекистон Меҳнат вазирлигида ёки унинг қошидаги бошқармаларда махсус сертификат бериш усулида ўқитилади.

Ўқитишнинг бош қисми асосан хавфсизлик техникаси бўйича бўлади.
Юқорида кўрсатилган ўқитиш тизимлари – гуруҳий ёки якка тартибда, дарс кўринишида ҳамда амалий тадбирлар кўринишида амалга оширилади.


Меҳнат муҳофазаси бўйича ўтказиладиган инструктаж турлари

Меҳнат муҳофазаси бўйича корхона ва ташкилотларда хавфсизликни таъминлаш мақсадида инструктажлар ўтказилади. Инструктаж - ишлаб чиқариш корхона ва ташкилотларида ишлаб чиқариш жараёнлари даврида юзага келиши мумкин бўлган хавф, бахтсиз ҳодисалар ҳамда жароҳатланишлар келиб чиқиши, унга қарши кураш чора-тадбирларнинг тизими тўғрисидаги тушунчалар тўплами.

Ҳозирги кунда инструктажларнинг қуйидаги турлари мавжуд:
-кириш инструктажи. Бу инструктаж янги ишга кирувчиларга, амалиёт ўташ учун борган ўқувчилар ва хизмат сафарига борганларга ўтилади. Уни корхонанинг бош муҳандиси ёки меҳнат муҳофазаси бўйича муҳандис ўтказади ва ундан ўтганлар махсус инструктаж қайднома журналига имзо қўядилар;
-бирламчи инструктаж. Бу иш ўрнида бериладиган инструктаж бўлиб, ишга кирганлар янги иш бошлашдан олдин ёки бошқа ишга ўтганда, иш шароитлари ҳамда ишлаб чиқаришдаги технология ўзгарганда цех бошлиғи, уста ёки участка раҳбари томонидан ўтказилади. Бу инструктаж хавфсиз ишлашни таъминлаш йўналишида ўтказилади;
-такрорий инструктаж. Бу ўртача ҳар олти ойда бир марта ўтади. Такрорий инструктажнинг асосий мақсади ишчининг хотирасида меҳнат муҳофазаси қоидаларини эсга туширишдан иборат. Бунда бирор қоидабузарлик натижасида келиб чиққан бахтсиз ҳодисаларни таҳлил қилиш мумкин, чунки бахтсиз ҳодисанинг қандай хатоликка йўл қўйилиши натижасида юзага келганлигини, буни қандай бартараф этиш мумкинлигини тушунтириш ҳам такрорий инструктаж бўлиб ҳисобланади;
-режадан ташқари инструктаж. Бундай инструктажлар технологик жараёнлар ўзгарганда, меҳнат муҳофазаси қоидалари ўзгарганда, янги техника қўлланганда, ишчиларнинг меҳнат хавфсизлиги талабларини бузган вақтларида (чунки бундай пайтда жароҳат, авария, портлаш юзага келиши мумкин) ва шулар сингари ҳолларда ўтказилади. Булардан ташқари меҳнат хавфсизлигига қўшимча талаблар киритилганда 30 календарь кундан ортиқ танаффус (дам олиш)дан сўнг, бошқа ҳар қандай ҳолдаги ишлар учун 60 кунлик танаффусдан сўнг режадан ташқари инструктаж ўтказилади.
жорий инструктаж. Бундай инструктаж вазифани бажаришга рухсатномани расмийлаштирилган ишлаб чиқариш ишларидан олдин ишчилар билан ўтказилади. Жорий инструктажлар бевосита иш раҳбари томонидан ўтказилиб, кириш, такрорий, бирламчи ва ҳок инструктажлар каби инструктаж журналларида қайд қилиб борилади.
Инструктажлар журналларда қуйидаги жадвал кўринишида қайд этилади (Журналнинг бошланиш қисмида корхона номи, инструктаж тури, бунга доир тўлиқ хавфсизлик техникаси қоидалари ва кўрсатмалари ёзилади):

Юқори хавфли қурилма ва мосламаларда электр ва газ билан пайвандлашда, кўтариш кранларида, юқори босимли қурилмаларда ишловчи кишилар Госгортехназорат ташкилотларида ўқитилади ва уларнинг билимлари текширилиб, синовдан ўтказиб, махсус гувоҳнома(рухсатнома)лар берилади.