Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

 
“MATRITSALAR” MAVZUSINI O‘QITISHDA AXBOROT-
KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH 
 
Turdumatova M. - Sergeli tibbiyot kolleji 
 
Zamonaviy sharoitlarda kompyuter darslar va darsdan tashqari mashg‘ulotlar 
tizimida, xususan matematika bо‘yicha zaruriy komponentga aylanib bormoqda. 
Quyida matritsalarni koʻpaytirishni Excel elektron jadvali va Mathcad dasturida 
bajarishni koʻrib chiqamiz.

---

348 
1-misol. 
2
2
1
0
3
2
4
2
1
A





 






, 
3
2
4
4
5 5
B





 






boʻlsin. 
AB
koʻpaytmani topamiz. 
A
matritsa oʻlchamlari 
3 3

va 
B
matritsa oʻlchamlari 
3 2

boʻlganligi sababli, 
koʻpaytmaning oʻlchamlari 
3 2

boʻladi. 
I) 
A
va 
B
matritsalarni Excelda jadval shaklida kiritamiz. 
II) Excel funksiyalari roʻyxatidan matematik funksiyalar roʻyxatini topamiz. Bu 
roʻyxatdan "МУМНОЖ" funksiyani tanlaymiz.
III) Hosil boʻlgan yangi oynachada 'Массив1' qatoriga A matritsa koordinatalarini, 
'Массив2' qatoriga B matritsa koordinatalarini kiritamiz. Enter tugmasini bosamiz. 
IV) Bunda funksiya kiritilgan katakda koʻpaytmaning faqat bitta elementi hosil 
boʻladi. Boshqa elementlarni topish uchun koʻpaytma oʻlchovlariga mos uchta satr 
va uchta ustunli jadvalni rasmdagiday belgilaymiz va F2 tugmasini bosamiz. 

---

349 
v) Ctrl+Shift+Enter tugmalarni bir paytda bosamiz. Belgilangan kataklarda 
matritsalar koʻpaytmasi hosil boʻladi. 
Demak, 
19
1
2
22
25
5
AB





 






. 
Mathcadda ko‘paytma simvolini kiritish uchun yulduzcha <*> klavishasini bosish 
kerak. 
2-misol. Matritsalarni ko‘paytiring. 
2.1. 
2.2. 
2.2- misolda matritsalar zanjirlanmagan, shuning uchun natija yo‘q. Tenglik kiritish 
belgisidan so‘ng bo‘sh joy turadi. Mathcad redaktoridagi ifodaning o‘zi qizil 
rangda belgilanadi. Bu ifodaga kursor begisini qo‘ysak birinchi matritsaning 
ustunlari soni ikkinchi matritsaning satrlari soniga teng emasligi haqida xabar 
keladi.