Кўмакчи феълли сўз қўшилмасида фақат бир компонет луғавий маъно англатади: Салим ишлаб ўтирибди. - Кўмакчи феълли сўз қўшилмасида фақат бир компонет луғавий маъно англатади: Салим ишлаб ўтирибди.
- Етакчи феъл кўмакчи феъл билан равишдошнинг –б, -иб, -а, -й қўшимчалари ёрдамида бирикади: бор, бошла, ёт, юр, кўр, туш, қара –б, -иб, -а, -й билан бирикса, ёз фақат -а, -й боқ кўмакчи феълли фақат –б, -иб, орқали боғланади;
Сўз ўзгартирувчи ва шакл ясовчи қўшимчалар етакчи ва кўмакчи феълга қўшилиши мумкин: айтдим-қўйдим. - Сўз ўзгартирувчи ва шакл ясовчи қўшимчалар етакчи ва кўмакчи феълга қўшилиши мумкин: айтдим-қўйдим.
- Кўмакчи феъллар фақат феълга қўшилади.
- Тилимизда фақат етакчи ёки фақат кўмакчи бўлиб келадиган феъл мавжуд эмас: олиб кел.
- Кўмакчи феълли сўз қўшилмаси луғавий бирлик ва ясама сўз ҳисобланади.
Тўлиқсиз феъллар - Эмоқ феълининг эди, экан, эмиш, эрди, эса, эмас шакллари тўлиқсиз феълдир.
- Феъл ва феъл бўлмаган сўзлар билан қўлланади.
- Ёлғиз ишлатилмайди, ёлғиз холда луғавий маъно англатмайди.
- Ёлғиз ўзи тусланмайди.
- От-кесим таркибида боғлама вазифасини бажарад: Унинг мақсади олийжаноб экан.
Бўлишли ва бўлишсиз феъллар - Бўлишли феъл иш-ҳаракат ҳақидаги тасдиқни ифодалайди, махсус кўрсаткичга эга эмас.
- Бўлишсиз феъллар иш-ҳаракат ҳақидаги инкорни ифодалайди ва махсус кўрсаткичлар(-ма, -май, -мас, -маслик) ҳамда инкор билдирувчи сўзлар(эмас, йўқ) ёрдамида ҳосил қилинади:ишламадим, ишлаган эмасман, ишлаганим йўқ.
Мураккаб феълда бўлишсиз шакл ҳар икки феълга қўшилса, бўлишлилик ифодалайди: ёзмай қўйма (ёз). - Мураккаб феълда бўлишсиз шакл ҳар икки феълга қўшилса, бўлишлилик ифодалайди: ёзмай қўйма (ёз).
- Баъзан бўлишли шакл мазмунан бўлишсизликни ифодалайди: Унга ўқисин дебманми?(демадим).
- Кўмакчи феълли сўз қўшилмасида бўлишсиз шаклнинг турлича қўшилиш холати мавжуд: айтиб турма, айтмай тур, айтмай турма.
Do'stlaringiz bilan baham: |
