Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

 
5.3. Ўқув топшириқлари учун иш қоғозларини тайёрлаш 
 Иш қоғозлари асосида ўқув топшириқларининг бажарилиши мазкур 
жараённи тезлаштириш, талабалар фаолиятини осонлаштириш ва энг 
муҳими, мумкин қадар вақтни тежаш имконини яратади. Шу туфайли 
етакчи хорижий мамлакатлар тажрибасида ўқув топшириқлари билан 
ишлаш жараёни учун иш қоғозларини шакллантириш ва уларни 
машғулотлар учун тайёрлашга алоҳида эътибор қаратилади.
Ўзбекистонда ҳам мустақиллик йилларида таълимни ташкил этишга 
инновацион ёндашиш натижасида узлуксиз таълим тизимининг барча 
босқичларида деярли ҳар бир дарс, ўқув машғулотида ўқувчи ва 
талабаларнинг амалий фаолиятини иш қоғозлари воситасида ташкил этиш 
анъанаси бир қадар шаклланди. Айни вақтда бу борадаги тажрибани янада 
бойитишга нисбатан эҳтиёж мавжуд. Шу сабабли ОТМ педагогларида иш 
қоғозларини 
шакллантириш 
борасидаги 
кўникма, 
малакаларини 
ривожлантириш мақсадга мувофиқдир. Қолаверса, ўқув машғулотларида 
бажариладиган топшириқлар учун иш қоғозларининг тайёрланиши 
педагогларда креативлик қобилиятини янаа ривожланишига ёрдам беради.
Таълим 
жараёнида 
интерфаол 
методларни 
қўллашда 
график 
органайзерларнинг графикли тавирларидан иш қоғозлари сифатида 
фойдаланиш мумкин. 

---

94 
ЎММнинг 
“Иловалар” 
қисмида 
сўнгги 
йилларда 
ўқув 
машғулотларида тобора кенг қўлланилаётган иш қоғозларидан намуналар (1-
илова) келтирилади. 
5.4. Креатив ёндашув асосида ўқув фанлари бўйича назорат-синов 
топшириқларини тайёрлаш, кейс ва даражали тестлар тўпламини 
шакллантириш 
Замонавий таълимда талабаларга тайёр билимларни бериш эмас, 
балки уларни билимларни мустақил ўзлаштиришга йўналтириш тобора 
муҳим аҳамият касб этиб бормоқда. Зеро, тайёр билимларни ўзлаштириш 
гарчи талабаларнинг борлиқни англашларии, ижтимоий муносабатлар 
мазмунини, у ёки бу кўринишдаги кишилик фаолияти моҳиятини 
тушунишларига 
ёрдам 
беради. 
Бироқ, 
борлиқ 
ва 
ижтимоий 
муносабатларнинг мавжуд ҳолатини ифоаловчи ҳодиса, воқелик, 
жараённинг 
таркибий 
элементлари 
ўртасидаги 
ўзаро 
бирлик, 
алоқадорликни тушуниш, сабаб-оқибатларини таҳлил қилиш, фаолият 
мазмуни, йўналиши ва энг муҳими, натижасини кафолатловчи омилларни 
таҳлил қилиш малакаларини самарали ривожланишига тўсқинлик қилади. 
Шу каби салбий ҳолатнинг олини олишда талабаларни “муаммо 
вазиятлар”га рўпара қилиш методик жиҳатдан самарали саналади.
Муаммоли вазиятларнинг дидактик имкониятлари талабаларни 
ўрганилаётган масала (мавзу, муаммо) юзасидан фикрлаш, масала 
моҳиятини ёритувчи таркибий элементлар ўртасидаги ўзаро бирлик ва 
алоқадорликни англаш, “муаммо-муаммони ҳал қилиш жараёни-ечим” 
тизими асосида масалани таҳлил қилиш, ечим борасида фаразларни илгари 
суриш, уларнинг мақбуллигини текшириш, ечимни баён этиш ва уни 
ҳимоя қилиш каби амалий ҳаракатларни ташкил этишга мажбур қилади. 
Қолаверса, муаммоли вазиятлар ёрдамида талабалар ўз билимларини 
мустақил таҳлил қилиш, ўқув-билиш фаолиятига танқилий ёндашиш, 
ўрганилаётган масала (мавзу, муаммо) юзасидан ижодий фикрларни 
илгари суриш каби имкониятларга эга бўладики, худди шу ҳолат жамият 
томонидан таълим тизими олдига қўйилаётган ижтимоий буюртманинг 
тўлақонли бажарилишини таъминлайди. Яъни, муаммоли ўқитиш, уни 
ўқитиш жараёнида қўлланиладиган технологиялар республика узлуксиз 
таълим тизими томонидан ўз олдига қўйилган ҳар томонлама (ақлий, 
ахлоқий, жисмоний, ҳиссий жиҳатдан) ривожланган баркамол шахс ва 
малакали мутахассисни тайёрлашдан иборат ижтимоий буюртманинг 
бажарилишини таъминловчи зарур педагогик шарт-шароитни вужудга 
келтиради. Шу сабабли бугунги кунда таълим тизимида муаммоли 
таълимдан фойдаланиш, муаммоли таълим технологияларини самарали 

---

95 
қўллашга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Хусусан, сўнгги йилларда олий 
таълим муассасаларида умумий ва мутахассислик фанларини ўқитишда 
муаммоли таълим технологиялари орасида муҳим ўрин эгаллаган “Кейс-
стади” технологиясини қўллаш тажрибаси шаклланмоқда.
Ривожланган хорижий мамлакатлар таълими амалиётида ҳам “Кейс-
стади” технологиясини қўллаш асосида муаммоли вазиятларни яратиш ва 
уларни ҳал қилишга доир ўқув топшириқларини ишлаб чиқиш борасида 
бой амалий тажриба тўпланган ва мазкур технология жаҳон ўқитиш 
тизимида энг оммалашган ўқув технологияси сифатида эътироф 
этилмоқда. 
Педагогик туркум фанларини ўқитишда “Кейс-стади” технологиясини 
қўллаш хусусида сўз юритишдан аввал унинг тушунча сифатида ўзида 
қандай моҳиятни ёритиши хусусида тўхталиб ўтиш мақсадга мувофиқдир.