Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

“ЗАМОНАВИЙ ПСИХОЛОГИЯНИНГ НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ МАСАЛАЛАРИ” МОДУЛИ

1-мавзу: Замонавий психологиянинг назарий ва амалий масалалари
ТАҚДИМОТ МАТЕРИАЛЛАРИ
Тошкент -2019

Психологиянинг фан сифатида расмийлаштирилиши

• Вундтнинг хизматлари: илк психологик лабораториянинг пайдо бўлганлиги. 1) Психологиянинг предмети: онг ва унинг мазмунидан иборат
• 2) Психологияни табиий фанлар таркибини белгиловчи принципга кўра таркиб топтирди.
• 3) Фақатгина сезги ва идрокни экспериментал тадқиқ қилиш билан чекланди.
• 4) Интроспекция методининг муҳимлигини эътироф этди. Унинг талқинича ўзини ўзи кузатишсиз психология мавжуд эмас. Эксперимент эса ўзини ўзи кузатиш маълумотларини аниқлаштиради.
• Э.Б. Титченер хизматлари. Структурализм (психология онгдаги тузилишни ёки қатор унсурлар мажмуи сифатида намоён бўлувчи онгни ўрганиши керак деб ҳисоблади);
• У.Джемс хизматлари.Функционализм (онг такрорланмайдиган ҳолатларнинг бир бирини домий алмашинуви сифатида қарайди. Организм ва психиканинг функцияларидан келиб чиқиб ном олган);

Очиқ инқозлар даври натижасида

• Очиқ инқирозлар даври психологияси (1910-1930);
• олдинги тасаввурларни янги билимлар билан бойитиш заруратининг туғилганлиги;
• гештальпсихология ва бихевиоризм;
• психоанализ 20-асрнинг 50-йилларида;
• гуманистик психология 20-асрнинг 60 йилларида;
• когнитив психологияларнинг вужудга келганлиги.

Психологиянинг замонавий босқичи

• Очиқ инқироз вақтида вужудга келган (20-асрнинг 50 –йилларининг охири ва 60-йилларнинг боши) кўпгина йўналишлар ўзларининг оммабоплигини йўқотди.
• Янги экспериментал тадқиқот назарияси ва амалиёти вужудга келди. Бу фанда замонавий психология руҳини олиб кирган йўналиши когнитив психология ҳисобланади (АҚШ, 20-асрнинг 60-йиллар ўрталари).
• Инсон организмини маълумотларни фаол изловчи ва ахборотларни қайта ишловчи бир тизим эканлиги ҳақидаги таълимот асосида ривожланишга эришди;
• Когнитив психологиядаги тадқиқотларнинг асосий муаммоси:Когнитив психологиядаги асосий тадқиқот соҳасини билиш жараёнлари- хотира, тилнинг психологик жабҳалари ва нутқ, идрок, таафаккур, диққат ташкил қилади. Шунингдек, когнитив ёндашув: шахснинг эмоционал ва мотивацион соҳаси ҳамда социал психологияни тадқиқ қилишда ҳам кириб келди.