Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети архитектура факулътети “бино-иншоотлар архитектураси ва қурилиши”

Эслатма: 1. Жадвалда келтирилган K_h нинг қийматлари пойдевор четки қисми, бино ташқи деворидан 0,5 м. туртиб чиққан ҳол учун тўғри. Агар 1,5 м. ва ундан кўпроқ туртиб чиқса, унда K_h *0,1 қийматга кўпаяди, лекин унинг қиймати K_h=1 дан ошиб кетмаслиги керак. Туртиб чиқиш оралиғи 0,5 дан 1,5 гача бўлганда K_h нинг қиймати интерполяция йўли билан топилади.
2. Ташқи девор ёки устунлар пойдеворига туташ хоналар деганда ертўлалар ёки ертўла бўлмаганда биринчи қават хоналари тушинилади.
3. Ҳавонинг иссиқлиги жадвалда кўрсатилган қийматлар орасида бўлса , у ҳолда K_h учун шу сонга яқин келган кичик қиймат қабул қилинади.
14-жадвал
Грунтларнинг ҳарорати ва музлаш чуқурлиги

Республика, вилоят, пункт	Ўртача ойлик ҳарорат, ⁰С									Энг катта музлаш чуқурлиги см, бир марта ҳар
	январ ойида				июл ойида
	тупроқ устида	чуқурликларда				тупроқ устида	чуқурликларда
		20см	80см	160см			20см	80см	160см	10 йилда	50 йилда
1	2	3	4	5		6	7	8	9	10	11
Қарақалпоғистон
Қарақалпоғистон	-8,0	-5,2	1,9	7.0		31,6	27,4	20.7	15,2	117,0	138,0
Жиззах вилояти
Ғаллаорол	-2,0	1.8	6,1	10,2		32,2	29.8	25.4	18.0	58,0	82,0
Қашқадарё вилояти
Шаҳрисабз	0,7	3,8	7,2	11,3		36,1	32,1	26,8	21,9	26,0	32,0
Навоий вилояти
Зарафшон	-2,6	-0,2	6,5	12,9		36,1	34,2	28,2	22,2	68,0	78,0
Навоий	0,8	3,6	7,5	11,1		35,2	27,6	22,9	19,2	45,0	57,0
Нурота	1,0	2,5	5,7	10,5		33,8	31,7	27,5	23,1	72,0	88,0
Наманган вилояти
Поп	-1,4	1,8	5,5	9,7		36,1	33,1	29,4	25,9	44,0	63,0
Самарқанд вилояти
Самарқанд	-0,7	2,0	5,2	9,5		33,7	29,9	26,3	21,5	26,0	33,0
Сурхондарё вилояти
Термез	3,7	6,1	10,5	14,6		37,6	32,6	28,2	23,8	24,0	30,0
Тошкент вилояти
Тошкент	-1,9	2,3	4.8	9,7		35,2	31,9	28,2	23,0	48,0	70,0
Фарғона вилояти
Фарғона	-1.9	1,3	6,2	10,2		34,9	30,8	26.0	21,8	54,0	68,0

Грунтнинг мавсумий музлашининг ҳисобий чуқурлиги

Бу ерда - бино иссиқлик режимининг музлаш чуқурлигига таъсири
(13-жадвал);
530 мм Yangiyer шаҳри учун 50 йил ичида бир марта бўлса ҳам, музлаш чуқурлиги (14-жадвал).
Сувга тўйинган чангсимон ва майда қумлар, пластик қумлоқ грунтлар учун картадан қабул қилинган меъёрий музлаш чуқурлиги 20% га оширилади, яъни - қиймати 1,2 га кўпайтирилади, чунки юқорида келтирилган грунтлар манфий темпуратура таъсирида музлаб ҳажмига кенгайиш хоссасига эга.
Пойдеворларнинг ўрнатиш чуқурлиги грунтларнинг музлаш шарти бўйича 1,38 метрдан кам бўлмаслиги керак, яъни ;

15-жадвал

Қиш мавсумидаги ҳавонинг ўртача ташқи ҳарорати

Республика, вилоят, аҳоли яшаш жойи	ўртача ойлик ҳарорат,⁰С				Республика, вилоят, аҳоли яшаш жойи	ўртача ойлик ҳарорат,⁰С
	декабр	январ	феврал			декабр	январ	феврал
Қорақалпоғистон республикаси					Самарқанд вилояти
Каракалпакия	-4,4	-8,2	-7,9		Каттақўрғон	1,8	-0,2	2,3
Мўйноқ	-2,4	-5,9	-5,5		Қўшрабод	1,1	-1,5	0,3
Нукус	-2,9	-4,9	-3,3		Самарқанд	2,6	0,5	2,8
Чимбой	-3,8	-6,1	-4,5		Сурхондарё вилояти
Андижон вилояти					Денов	5,6	3,6	6,1
Андижон	0,5	-2,1	1,2		Термиз	5,1	2,6	6
Хонабод	0,4	-2,9	-0,1		Шеробод	6,3	4,0	6,9
Бухоро вилояти					Сирдарё вилояти
Бухоро	2,3	0,4	2,7		Гулистон	0,8	-2,0	1,5
Ғиждувон	2,0	0,2	2,5		Сирдарё	0,2	-1,5	1,0
Қоракўл	2,2	0,6	3,4		Янгиер	2,2	0,1	2,7
Жиззах вилояти					Тошкент вилояти
Ғаллаорол	-0,3	-2,3	0,5		Олмалиқ	4,1	1,5	3,0
Жиззах	2,2	-0,4	2,0		Ангрен	2,6	0,1	1,1
Дўстлик	2,5	0,2	1,5		Бекобод	3,1	1,3	2,5
Қашқадарё вилояти					Ойгаинт	-7,9	-10,6	-9,7
Ғузор	5,0	2,9	5,3		Тошкент	2,0	-0,4	2,0
Қарши	3,2	1,1	4,3		Чорвоқ	0,7	-1,6	0,1
Минчуқур	-0,8	-3,1	-2,7		Чирчиқ	2,3	-0,3	1,6
Муборак	2,6	1,5	4,0		Фарғона вилояти
Шахрисабз	4,1	1,7	4,3		Қўқон	0,4	-1,8	1,6
Навоий вилояти					Фарғона	0,7	-1,7	1,5
Зарафшон	1,0	-2,1	0,0		Шоҳимардон	-1,1	-3,6	-1,7
Навоий	2,7	0,9	3,6		Хоразм вилояти
Нурота	1,5	-0,1	2,2		Урганч	-1,6	-3,7	-2,3
Учқудуқ	0,0	-2,2	-0,2		Хива	-1,3	-3,3	-0,9
Наманган вилояти
Косонсой	0,8	-1,4	0,9
Наманган	0,2	-2,0	1,1
Поп	0,9	-1,1	1,8

Пойдеворнинг конструктив баландлигини аниқлаймиз.

Пойдеворнинг конструктив баландлиги қуйидаги шартлар бўйича белгиланади: яъни:
а) пойдеворга устуннинг кириб турган қисми устуннинг кўндаланг кесими узунлиги ( ) томонидан кам бўлмаслиги керак, яъни бир тиргакли устун учун икки тиргакли устун учун эса .
-икки тиргакли устун ташқи қирралари орасидаги масофа (7-шакл)
Агар пойдеворга момент таъсир қиладиган бўлса ва унинг елкаси
ёки 2 бўлса, бир тиргакли устун учун , икки тиргакли устун учун эса қабул қилинади.
б) Устун остидаги бетоннинг эзилишини ҳисога олган ҳолда, унинг остидаги пойдевор плитасининг қалинлиги камида 200мм бўлиши керак, яъни ≥ 200мм.
в) Пойдеворннинг устки поғонаси биринчи қават полининг сатҳидан ёки ертўла поли сатҳидан 150 мм. чуқурликда жойлашиши шарт. (7-шакл)
Бу шартларни ҳисобга олганда пойдеворнинг конструктивбаландлиги қуйидагича топилади:

Пойдеворнинг конструктив баландлиги юқоридаги мисол учун (0,9÷1,2 ) м. деб қабул қилинса бўлади. Биз d = 1,2 м. қабул киламиз.
Тасмасимон пойдеворларнинг конструктив баландлиги (8-шакл ), пойдевор устидан камида бир дона девор блокини қўйиш шарти билан аниқланилади (иншоотнинг ертўласиз қисми учун). Тасма пойдеворёстиғининг қалинлиги 300мм ва 500мм девор блокининг баландлиги эса 600 мм. га тенг. Унда тасмасимон пойдеворнинг (ертўласиз қисми учун) конструктив баландлиги
= = 0,3 + 20,6 + 0,5 - 0,6 = 1,4 м.
Энди пойдеворнинг ўрнатиш чуқурлигига қурилиш майдони геологик ва гидрогеологик шартларининг таъсирини ҳисобга оламиз (5 ва 9 шакл) .
а) маданий қатлам h=0,7 м қирқиб ташланади.
б) пойдеворни юмшоқпластик тупроқга 1.2м. га чуқурлаштирилиб жойлаштирилади, у ҳолда пойдевор остида қолган грунтнинг қалинлиги >0,5м. (агар кам бўлса пойдеворни кейинги қатламга камида 0,1÷0,2м чуқурлаштирилади)
Демак учала факторни ҳисобга олганда пойдеворнинг ўрнатиш чуқурлиги d=1,4м га тенг бўлади (алоҳида турувчи пойдевор учун ҳам d=1,4 м қабул қиламиз).
Бинонинг ертўлали қисми учун пойдевор ўрнатиш чуқурлигини аниқлаймиз. Ертўланинг чуқурлиги 1-қават поли сатҳидан ертўла полигача бўлган масофа, яъни га тенг. Унда пойдеворнинг конструктив баландлиги Пойдеворнинг ўрнатиш чуқурлиги

Лекин пойдевор тагида жойлашган грунтнинг қалинлиги 0,5 м дан кам, яъни =0,3м га (5шакл) га тенг. Шунинг учун пойдеворни кейинги қатламга,
7-шакл