Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети архитектура факулътети “бино-иншоотлар архитектураси ва қурилиши”

4. ПОЙДЕВОРЛАР ТОВОНИНИНГ ЎЛЧАМИНИ АНИҚЛАШ.

1. 
   Бирин-кетин яқинлашиш методи.
   

а) Марказий қўйилган куч таъсири остида бўлган пойдеворлар ҳисоби. Марказий куч таъсири остидаги пойдеворнинг товони юзаси қуйидаги формула орқали топилади:

пойдеворга таъсир этувчи нормал куч, кН (курс топшириғидан, ёки раманинг ҳисоб жадвалидан олинади);
-пойдеворнинг тагида жойлашган 1-чи қатлам грунтининг шартли қаршилиги, кПа (геологик қирқимдаги -эпюрасидан, ёки умумлаштирилган жадвалдан олинади);
пойдевор зиналари устидаги грунт ва пойдевор материалларининг ўртача зичлиги одатда деб қабул қилинади;
пойдеворнинг чуқурлиги, текисланган ер сатҳидан бошлаб ҳисобга олинади;
пойдевор товони юзаси.
Тасмасимон пойдеворлар 1м. узунлиги бўйича таъсир этувчи юк қийматига қараб ҳисобланилади. Тасмасимон пойдеворларнинг эни b қуйидагича топилади:


юк таъсир этувчи майдон узунлиги, l= 1,0 метр.
Алоҳида турувчи пойдеворларнинг товонининг томони ёки эни қуйидагича топилади:
а) агар пойдеворнинг режадаги кўриниши квадрат шаклида бўлса (ёки устуннинг кўндаланг кесими квадрат бўлса, яъни 400x400 400х600, 400х800, 600х800 ва ҳакозо, товонининг эни қуйидагича топилади:

устун кўндаланг кесимининг узун томони;
-устун кўндаланг кесимининг қисқа томони.
Пойдевор товонининг узунлиги қуйидагича топилади:
, м.
Қуйидаги берилганларга асосан пойдевор товонининг асосий ўлчамлари топилсин: N=1400 кН, d=3,4 м.(юқорида келтирилган мисолдан ертўласиз қисми учун олинган), устун кўндаланг кесими ўлчамлари 400х400мм. Пойдевор чуқурлиги d=3,4 м. га тенг бўлганда, юмшоқ пластик тупроқга бориб тақалади. (10-шаклга қаранг). Тупроқ қуйидаги характеристикаларга эга: ,

(10 шаклга қаралсин) берилганларга асосан пойдеворнинг товони юзаси:

Пойдевор квадрат шаклида бўлганлиги учун = =2,67м. Асоснинг ҳисобий қаршилигини b=2,7м бўлганда аниқлаймиз. Чунки шартли қаршилик ҚМҚ да эни b=1,0м, d=2,0м гача бўлган пойдеворлар учун берилган. Асоснинг ҳисобий қаршилиги қуйидаги формула орқали топилади:
;
, - асоснинг ишлаш шароитини эътиборга олувчи коэффициентлар, улар
17-жадвалдан грунтнинг намлиги, оқувчанлик кўрсатгичи ҳамда бино узунлигининг баландлигига нисбатига қараб аниқланади.
Биз қараётган мисол учун чунки грунтнинг оқувчанлик кўрсатгичи , ;
пухталик коэффициенти (курс лойиҳаси учун );

10-шакл

асоснинг юк кўтара олиш қобилиятини эътиборга олувчи коэффициентлар, ички ишқаланиш бурчаги га қараб 18-жадвалдан олинади.
Биз қараётган мисол учун , , га тенг (18- жадвал). Агар жадвалда берилган нинг қиймати ҳисобланилаётган нинг бурчак қийматига тўғри келмаса чизиқли интерполяция қилиш йўли билан лар қабул қилинади.
пойдевор товони томони (эни), қаралаётган мисол учун
пойдевор товони сатҳидан пастда жойлашган грунтларнинг ўртача ҳажмий оғирлиги, қуйидагича топилади:

17-жадвал

Грунтларнинг номи	Коэффи- циент,	коэффициенти, бино узунлигининг баландлигига нисбати қийматлари ( ) қуйдагича бўлганда
		4 ва ундан катта	1,5 ва ундан кичик