Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети архитектура факулътети “бино-иншоотлар архитектураси ва қурилиши”

3.ПОЙДЕВОР ЎРНАТИШ ЧУҚУРЛИГИНИ АНИҚЛАШ.
Пойдеворларнинг ўрнатиш чуқурлигини шундай танлаш керакки, чегаравий ҳолатлар бўйича ҳисоблаганда талабга жавоб берадиган ва пойдевор заминидаги грунтларнинг музламаслик шартини қаноатлантириш керак.
Пойдеворлар чуқурлигини қуйдагича ўлчанади ёки ҳисобга олинади.
(4-шакл)
а). Грунтларнинг устки қатлами қирқиб текисланганда текисланган сатҳдан пойдевор товонигача бўлган масофа;
б). Агар қўшимча грунт ётқизилиб, текисланса, табиий сатҳдан бошлаб пойдевор товонигача бўлган масофа.
Пойдеворнинг ўрнатиш чуқурлигини аниқлашда қуйидаги асосий омиллар ҳисобга олиниши шарт:
1.грунтларнинг мавсумий музлаш ва эриш ҳисобий чуқурлиги.
2.таъсир этувчи юкларнинг миқдори ва йўналиши.
3.бино ва иншоотларнинг айрим конструктив хусусиятлари (бинолар, иншоотлар тагида ертўла борлиги, ер ости коммуникацияларининг- сув қувурлари, иссиқлик магистралларининг бинога киритилиши, технологик ускуналар пойдеворининг чуқурлиги, айрим технологик чуқурликлар борлиги, иншоотга яқин турган, қуриб битказилган бинолар пойдеворининг чуқурлиги ва ҳакозалар ҳисобга олиниши шарт.
4.қурилиш майдонининг геологик ва гидрогеологик шарт-шароитлари ҳисобга олиниши шарт.
Yangiyer шаҳрида қуриладиган саноат биносининг устуни остидаги пойдевор ўрнатиш чуқурлиги қуйидаги берилган шартларга асосан аниқлансин:
а) пойдеворга таъсир этувчи юк N=1400 кН;
б) устуннинг қўндаланг кесими ўлчамлари 400х400 мм.
в) бинонинг ярим қисмида ертўла мавжуд, унинг чуқурлиги 2,3 метр.
г) бинонинг ички температураси t = 15 ⁰C, поли грунт устига ётқизилган.
д) қурилиш майдонининг геологик қирқим тузилиши (5 шаклда келтирилган)
Маданий ўсимлик қатлами h=0,85 м;
Дағалпластик тупроқ қатлами h=5,50м;
Ўртача йирикликдаги ва зичликдаги қум қатлами h=6,0м
Грунтларнинг мавсумий ҳисобий музлаш ( ) қийматини қуйидаги формула орқали топамиз:



грунтларнинг меъёрий музлаш чуқурлиги, кўп йиллик кузатишлар асосида ёки меъёрий музлаш чуқурлигини аниқлаш харитасидан, яъни 6-шаклдан (қурилиш жойи МДҲ давлатлари ҳудудида бўлса) қабул қилинади.
Агар қурилиш жойи Республикамиз ҳудудида жойлашган бўлса, у ҳолда мавсумий музлашининг меъёрий чуқурлиги қуйидаги формула орқали аниқланади:

Бу ерда, - бўлганда музлаш чуқурлиги: тупроқ ва гиллар учун
қумлоқ грунтлар, майда ва чангсимон қумлар учун -280мм; шағалли, йирик ва ўртача йирикликдаги қумлар учун – 300мм олинади.
-ўлчамсиз коэффициент бўлиб, қиш давридаги ўртача ойлик манфий ҳароратлар абсолют қийматлари йиғиндиси: қиш мавсуми-декабрь, январь, февраль ойларида Yangiyer шаҳри учун
(15-жадвал)
13-жадвал

Иншоотнинг конструктив ҳолатлари	Иншоот ташқи девори ва устунларга ёндош хоналарни сутка давомида иссиқлик даражаси учун нинг қийматлари
	0ºC	5ºC	10ºC	15ºC	20ºC
Ертўласиз бинонинг поллари қуйидаги материаллардан қурилганда: Грунт устида Грунт устида тўсин бўлганда Иситиладиган цокол ёпмаси бўлганда Ер тўлали бино	0.9 1.0 1.0 0.8	0.8 0.9 1.0 0.7	0.7 0.8 0.9 0.6	0.6 0.7 0.8 0.5	0.5 0.6 0.7 0.4