Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти сиртқи факультети

Експортни рағбатлантириш усуллари
Експортни рағбатлантириш усуллари ёки експортни мажбурлаш воситалари експортни кенгайтиришнинг савдо-сиёсий усулларидир (тўғридан-тўғри ва билвосита субсидиялар). Улар ёрдамида миллий ишлаб чиқарувчиларнинг ташқи бозорда ишлаши учун қулайликлар яратилмоқда. Експортни кенгайтириш давлат фаолиятининг муҳим йўналишларидан биридир.
Експортни рағбатлантириш усуллари тарифсиз чекловлар шаклларидан биридир. Улар рақобатнинг кучайиши ва илмий-техникавий инқилоб муносабати билан фойдаланила бошланди.
Експортни рағбатлантириш усуллари қуйидагиларни ўз ичига олади:
1. Експорт субсидиялари давлат ёки хусусий муассасалар томонидан експорт қилувчи фирмаларга маълум товарларни хорижга експорт қилиш учун бериладиган молиявий имтиёзлардир.
2. Експорт кредитлари - експорт субсидияларига ўхшаш, лекин асосан тайёр маҳсулотларни, асосан, енг истиқболли товар ва хизматларни (масалан, машинасозлик маҳсулотлари) қамраб олувчи ссуда кредити (узоқ муддатли ва қисқа муддатли кредитлар) шаклида бўлади. Кредитлаш махсус фондлар, қайта молиялаш, субсидиялар ёки суғурта тўловлари орқали амалга оширилади. Амалга ошириш банклар ва ҳукуматлараро банк ташкилотлари орқали амалга оширилади.
3. Експорт суғуртаси - експорт кредитлари бўйича давлат кафолатларини таъминлаш. Кафолатлар експорт кредитлари берувчи банклар томонидан берилади. Суғурта нафақат анъанавий тижорат, балки сиёсий хавфларни ҳам қоплайди. У Експорт-import банки (Ақш), Експорт кредитларини кафолатлаш департаменти (Буюк Британия) каби махсус муассасалар ёки хусусий суғурта компаниялари орқали амалга оширилади.
4.Солиқ ва божхона имтиёзлари - експорт қилувчиларни тўғридан-тўғри ёки билвосита солиқларни (ёки уларнинг бир қисмини) тўлашдан озод қилиш.
5. Товар демпинги – товарларни ишлаб чиқариш баҳосидан паст нархларда сотиш (давлат експортчиларга зарарни қоплашда)
Валюта демпинги - бошқа мамлакатлар валютасига нисбатан миллий валюта курсининг пасайиши (шунинг учун барқарор хорижий валютани миллий валютага фойдали айирбошлаш ҳисобига қўшимча фойда олиш)
Интеграция - келажакда ягона миллий хўжалик мажмуасини яратиш мақсадида чуқур ва барқарор муносабатлар ва меҳнат тақсимотини ривожлантиришга асосланган мамлакатларнинг иқтисодий ва сиёсий бирлашуви жараёни. Интеграция жараёнлари микро ва макро даражада амалга оширилади. Микродаража алоҳида уй хўжаликлари капитали ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг турли шаклларида амалга оширилади. мавзулар; Микродаражада интеграция давлатларнинг иқтисодий бирлашмаларини шакллантириш ва миллий сиёсатни уйғунлаштириш асосида содир бўлади. МДҲ доирасидаги интеграция жараёнлари МДҲ давлатларининг иқтисодий яқинлашуви зарурати билан шартланган (гарчи уларнинг ҳаммаси ҳам емас ва СССР шартларида ҳам емас). МДҲ давлатлари барқарор иқтисодий алоқаларни тиклаш ва сақлашдан холисона манфаатдор. Интеграция маркази Россия ҳисобланади. Иккита асосий интеграция марказларини ажратиб кўрсатиш мумкин: 1) Россия-Belarus бирлашмаси 2) Осиё маркази – Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон. Агар 1992-93 йилларда фақат парчаланиш содир бўлган бўлса, 1994 йилга келиб ҳамкорлик тенденциялари пайдо бўлди. 1993 йилда Мдҳнинг иқтисодий иттифоқини яратиш тўғрисида шартнома имзоланди, бу узоқ муддатли мақсад сифатида товарлар, хизматлар, капитал ва ишчи кучи ҳаракатланиши мумкин бўлган бозор асосида ягона маконни ихтиёрий равишда қайта яратишни еълон қилди. еркин.
Интеграциянинг учта йўналиши мавжуд:
1) давлатлараро миқёсда турли тармоқларни мувофиқлаштирган ҳолда иқтисодий иттифоқ тузиш;
2) Божхона иттифоқи - ядро аллақачон мавжуд (қолган мамлакатларда - божсиз савдо режими);
3) Валюта иттифоқи - кўп томонлама клиринг ва валютани ўзаро конвертация қилиш тизимларини яратиш.
Уларнинг ичида:
- 1995 йил январ ойида Россия, Belarus ва Қозоғистон божхона иттифоқи тузилган бўлса, 1995 йил ноябр ойида унга Ўзбекистон, Тожикистон ва Қирғизистон қўшилди. Божхона иттифоқи ғояларини амалга ошириш босқичма-босқич амалга оширилмоқда. Божхона қонунчилигини унификация қилиш зарур, гарчи бу кўплаб давлатлар учун фойдасиз бўлса-да, чунки бу бюджетнинг бир қисмини йўқотиш хавфини туғдиради;
- барқарор тўлов ва ҳисоб-китоб механизмини яратиш. 1994-йилда Тўловлар иттифоқи ташкил етилди, лекин ҳали ҳам самарали тўлов ва ҳисоб-китоб тизими мавжуд емас, муаммо айниқса МДҲ давлатларида валюта курси беқарор бўлган миллий валюталарнинг муомалага киритилиши муносабати билан кескинлашди. Иштирокчилар ўртасидаги кўп томонлама ҳисоб-китобларнинг асосий қисмини амалга ошириш давлатлараро банк томонидан амалга оширилиши керак; Октябр 1996 йил - Платнинг яратилиши. иттифоқ - валюталарни ташкил қилишнинг умумий қоидалари. МДҲ мамлакатлари бозорлари; тўлов сифатида валюталардан фойдаланиш бўйича чекловларни олиб ташлаш
жорий операциялар учун маблағлар, валюталарнинг ўзаро конвертациясига еришиш, МДҲ мамлакатлари ҳудудида барқарорликни яратиш. валюта курсларини тартибга солиш учун маблағлар.
- мувофиқлаштирилган пул-кредит сиёсатини олиб бориш. Асосий муаммо - МДҲ давлатларининг тўлов қобилиятининг заифлиги. Банк тизимларини интеграциялашуви, валюта назорати механизмларини бирлаштириш ва Россия рубли ва миллий валюталарнинг котировкаларини тартибга солиш жараёни бошқа барча интеграция жараёнларидан бирмунча ошиб кетиши, улар учун қулай шарт-шароитлар яратиши керак. Россия Федерацияси миллий валюталарнинг ўзаро котировкалари тизимини ишлаб чиқиши, ўзаро тўлов мажбуриятларининг бажарилишини таъминлаши керак бўлган давлатлараро валюта қўмитасини яратишни таклиф қилди;
- саноат кооперацияси ва иқтисодиётнинг енг муҳим тармоқларида кооперация, ўзаро товар айирбошлаш ҳажмини бевосита белгиловчи ривожланиш даражаси, ҳамдўстлик давлатларини асосий турдаги хом ашё билан таъминлаш муаммолари;
- турли қўшма дастурларни ишлаб чиқиш, масалан, Мдҳда ягона товар ва қишлоқ хўжалиги бозорини шакллантириш, мудофаа саноатини конвертация қилиш дастурлари ва бошқалар.
- прогнозлаш соҳасидаги ҳамкорлик: прогноз натижаларини алмашиш, биргаликдаги прогнозларни ишлаб чиқиш.
- илмий-техникавий ҳамкорлик;
Халқаро иқтисодий интеграция давлатларнинг иқтисодий яқинлашиши ва уларнинг иқтисодиёти тузилмаларининг босқичма-босқич ўзаро боғланиши бўлиб, бу аввало савдо, сўнгра иқтисодий гуруҳлар ва бирлашмаларнинг шаклланишида намоён бўлади.
МДҲ давлатларининг иқтисодий интеграциялашуви жараёни мураккаб ва зиддиятли. Унга бевосита таъсир кўрсатадиган омиллар қаторига давлатлар иқтисодий ривожланишининг турли даражалари, давлатларнинг шахсий сиёсий ва иқтисодий манфаатлари ўртасидаги номувофиқлик киради.
Екологик интеграция субъектлари ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг иккита асосий йўналишини ажратиб кўрсатиш мумкин: интеграцияни бошқариш бўйича миллий ҳокимият органларини яратиш, шунингдек интеграция жараёнининг мустақил субъектлари сифатида ҳаракат қила оладиган норасмий интеграция бирлашмаларини яратишни рағбатлантириш. . Шундай қилиб, Мдҳга аъзо давлатлар учун яқин ва ўрта муддатли истиқболда ушбу мамлакатларда инқироздан чиқиш ва иқтисодиётни тиклашнинг асосий шарти сифатида самарали иқтисодий ҳамкорликни йўлга қўйиш муҳим аҳамиятга ега.
Илгари СССР аъзоси бўлган давлатларнинг иқтисодий интеграцияга интилиши иқтисодий ҳамдўстлик шаклларини топишга бўлган турли уринишлар кўринишида ифодаланади.
Мутахассислар Евроосиё Иқтисодий Ҳамжамиятини енг муваффақиятли деб тан олишади. Евроазес халқаро иқтисодий ташкилот бўлиб, унга аъзо давлатларнинг (Belarus, Қозоғистон, Қирғизистон, Россия, Тожикистон ва Ўзбекистон) умумий ташқи божхона чегараларини шакллантириш, ягона ташқи иқтисодий сиёсатни ишлаб чиқиш, тарифлар, нархлар ва умумий бозор фаолиятининг бошқа таркибий қисмлари.
2010 йилда Қозоғистон, Россия, Белоруссия ўртасида Божхона иттифоқи тузилди, унинг асосий тамойили товарлар ҳаракати еркинлигидир.
2012-йилда худди шу давлатлар ягона иқтисодий маконни яратдилар ва интеграциянинг ушбу босқичи товарлар ва хизматлар савдоси еркинлиги, финларнинг ҳаракат еркинлиги каби тамойиллар билан тавсифланади. ва перс. бош ҳарфлар.
2012-йилда қуйидаги давлатлар ўртасида еркин савдо зонаси ташкил етилди: Қозоғистон, Россия, Belarus, Қирғизистон, Тожикистон, Арманистон, Moldova, Украина. У експорт ва import божларини ва етказиб беришдаги миқдорий чекловларни бекор қилиш учун яратилган.
Иқтисодий интеграциядан ташқари, МДҲ мамлакатларида интеграцияни ривожлантиришнинг бошқа йўналишлари ҳам мавжудлигини айтиш керак.
Биринчидан, атроф-муҳит масалалари бўйича ҳамкорлик соҳасида Мдҳга аъзо давлатларнинг атроф-муҳитни муҳофаза қилишнинг асосий йўналишлари бўйича саъй-ҳаракатларини мувофиқлаштириш ҳақида гапириш керак.
Иккинчидан, ҳарбий масалалар, яъни давлат хавфсизлиги соҳасидаги ҳамкорлик доимий еътиборни талаб қилади.
Учинчидан, иттифоққа аъзо давлатларнинг ташқи чегаралари хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги ҳамкорлик.