Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё технология институти

Экспертларнинг жавобларини қайта ишлаш. 
Агар жавоб сонли миқдорларда бўлса, жами экспертлар гуруҳининг жавобини 
баҳолаш учун арифметик ўртача, медиана ва мода топилади. Фикрлар фарқи учун 
вариация, квадратик фарқ, дисперсия ва квартиллар ҳисобланади. 
Эксперт баҳолашнинг айрим усулларида, жумладан Дельфи усулида медиана, 
биринчи ва учинчи квартиллар ҳисобланади. 
Арифметик ўртачага нисбатан медиана афзаллиги: 
- биринчидан, медиана айрим эксперт фикрига тўғри келиши; 
- медианага айрим экспертларнинг жавоби ўртачадан фарқ қилиши таъсир қилмайди.
Икккинчидан квартил медиана билан мос келади. Шунинг учун ҳар бир турда 
Дельфи усули учун медиана, биринчи ва учунчи квартил ҳисобланади. 
Қисқача хулосалар. 
Тадқиқотлар натижасида миқдорий маълумотларга эга бўлмаган ҳолларда, яъни 
ҳодиса ёки жараён бўйича миқдорий маълумотлар бўлмаса у ҳолда экспертлардан 
фойдаланилади. Экспертлар маълум бир соҳа бўйича етакчи мутахассислар бўлиб, улар 
ўзларининг компетенцияси доирасида у ёки бу ҳодиса ва жараёнлар бўйича хулосалар 
ишлаб чиқадилар. 
Эксперт баҳолаш усуллари дастлаб АҚШда вужудга келган. Эксперт баҳолаш 
усуллари қуйидагилар: сценарий усули, “онг ҳужуми” усули, Дельфи усули, ғояларни 
жамоа генерациялаш усули ва бошқалар. Ушуб усулларнинг ўз камчиликлари ва устун 
томонлари мавжуд. Ҳар бир усулни маълум вазиятда қўллаш мумкин. 
Таянч иборалар. 
Миқдорий ҳисобга олиб бўлмайдиган ҳодиса ва жараёнлар, эксперт, экспертлар 
гуруҳи, етакчи мутахассислар, компетенция, экспертиза, экспертизага тайёрланиш, 
экспертлар билан сўров ўтказиш, сўров натижаларини қайта ишлаш, савол шакли ва 
мазмунини белгилаш, саволларни тузиш, экспертларни шахсан танлаш ва жалб этиш, 
сўров шакллари: интервью олиш, мулоқот, йиғилиш, ғояларни танлаш, ўйинлар ўтказиш, 
анкета тузиш ва Дельфи усули, очиқ ва ёпиқ саволлар, ғояларни генерациялаш усули, 
«ғоялар жанги», муаммоли ҳолатлар, марказий масалалар, муҳокама саволлари, Дельфи 
усули, сиртдан сўров ўтказиш, тескари алоқа, жавобларни қайта ишлаш: арифметик 
ўртача, медиана ва мода, вариация, квадратик фарқ, дисперсия ва квартил.