Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Тошкент молия институти “Аудит ва иқтисодий таҳлил” кафедраси

Рейтинг баҳолаш

• Рейтинг баҳолаш – корхоналарнинг рейтинг баҳолаш мезонлари бўйича бир бирига нисбатан устунлигини белгилаб берувчи ва ўсиб борувчи ёки камайиб борувчи таркибда уларнинг жойлашган ўрнини кўрсатиб берувчи тартиблашдир.

Молиявий ҳолатни рейтинг баҳолаш мақсади

• корхоналар молиявий ҳолатини комплекс кўрсаткичлари тизимида мутлақ ва нисбий ифодаларда, ошкор этиладиган маълумотлар базасига таянган ҳолда даврий ўрганиш ҳамда ранжирлаш орқали тармоқ, соҳа ва худуд бўйича ўрнини белгилашдан иборат.

Молиявий ҳолатни рейтинг баҳолаш олдига қўйиладиган вазифалар қуйидагилардан иборат

• Аналитик баланс маълумотлари асосида корхонанинг умумий молиявий ҳолатини баҳолаш;
• Қарз маблағларидан фойдаланиш самарадорлигини молиявий левиридж асосида баҳолаш;
• Корхона молиявий барқарорлигини мутлақ кўрсаткичларда таҳлил этиш;
• Молиявий коэффициентларни аниқлаш ва таҳлил этиш;
• Молиявий натижаларни таҳлил қилиш;
• Хулоса ва таклифлар тайёрлаш.

Рейтинг баҳолашнинг қуйидаги турларини таркиблаш мумкин.

• Корхона таркибига кирувчи бўлимлар, филиаллар рейтинги;
• Тармоқ ва соҳа бўйича рейтинг;
• Ҳудуд бўйича корхоналар рейтинги;
• Давлат бўйича барча корхоналар рейтинги;
• Дунё бўйича корхоналар рейтинги.

Рейтинг баҳолаш кўрсаткичлари ва уларнинг нормалари

Кўрсаткичлар	Кўрсаткичлар мазмуни	Норма
1. Ўз маблағлари билан таъминланиш коэффициенти	Кт = Ўз маблағлари манбаси (УММ) + Узоқ муддатли кредит ва қарзлар (УМКҚ) – Узоқ муддатли активлар (А) / Жами активлар (ЖА)	Кт>=0.1
2. Баланс ликвидлиги	Кт = Жорий активлар (ЖА) / Жорий мажбуриятлар (ЖМ)	Кл>=0.1