Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент иқтисодиёт университети

III БОБ. 
Суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш фонди 
фаолиятининг такомиллаштириш йўллари 
47 
3.1. 
Давлат мақсадли фондлари фаолиятини йўлга қўйишда жаҳон 
тажрибасини Ўзбекистон амалиётида қўллаш. 
47 
3.2. 
Фонд фаолиятини ривожлантириш ва унинг имкониятларини 
ошириш йўналишлари. 
54 
 
Хулоса 
62 
 
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 
66 
 
Иловалар 
72 

---

3 
Кириш 
Магистрлик диссертация мавзуининг долзарблиги. Давлатнинг 
иқтисодий сиёсатида монополияга қарши тартибга солиш нафақат ижтимоий 
йўналтирилган бозор иқтисодиётининг ривожини таъминловчи омил, айни 
пайтда иқтисодий муносабатларни тартибга солувчи восита, иқтисодий 
жараёнларни юксалтириш усули сифатида тан олинган. 
Айниқса, рақобатнинг дифференциал ва интеграл шаклларда амалга 
ошиши унинг айрим соҳаларда тармоқлашувини, аксарият ҳолларда 
жамиятнинг нисбатан ажратилган баъзи қисмларининг уйғунлашуви, бир-
бирини 
тўлдириши 
борасида 
юз 
берадиган 
ижтимоий-иқтисодий 
муносабатларда намоён бўлмоқда. Натижада монополияга қарши тартибга 
солиш ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётининг ажралмас атрибутига 
айланди. 
Монополияга қарши тартибга солишнинг таркибий тузилиши функционал 
ҳолати, ижтимоий-иқтисодий аҳамияти иқтисодчи олимлар томонидан ҳам 
тадқиқот объекти сифатида танланган.Ижтимоий-иқтисодий, институционал 
соҳаларда рақобатларнинг кучайиши унинг янгича мазмун-моҳият касб этишига 
олиб келди. 
Рақобатнинг объектив ривожланиш қонуниятлари, ҳаракатлантирувчи 
мотивлари, коньюктурасидаги ўзгарувчанлик, инсониятнинг ижтимоий 
эҳтиёжлари ва манфаатларига, яъни динамик ўзгарувчан субъектив омиллар 
тизимига 
боғлиқлиги 
бу 
борадаги 
тадқиқот 
ишларини 
ҳам 
мураккаблаштирмоқда. Зеро, «дунё миқёсида бешафқат рақобат, қарама-
қаршилик ва зиддиятлар тобора кескин тус олмоқда»
1
. Шу маънода, 
глобаллашув даврида жаҳонда монополияга қарши тартибга солиш учун 
1
Мирзиёев Ш.М. Миллий тараққиёт йўлимизни қатъият билан давом эттириб, янги босқичга 
кўтарамиз. 1-жилд. –Т. : «Ўзбекистон» НМИУ, 2017. –Б.505.

---

4 
ишбилармонлик маданиятини шакллантириш доминант вазифа сифатида 
баҳоланмоқда. 
Иқтисодий ислоҳотлар натижасида мамлакатимизда ижтимоий, иқтисодий, 
иқтисодий соҳаларда монополияга қарши тартибга солишни қўллаб-
қувватлашга йўналтирилган комплекс чора-тадбирлар амалга оширилди. 
Республикамизда мунтазам равишда норматив хужжатларга биноан 
монополияга қарши тартибга солиш принципларига асосланган ҳолда тендер-
танловлар ўтказилмоқда
2
. Зеро, инсон қалби ва онгини эгаллаш учун жаҳолатга 
асосланган монополияга қарши тартибга солиш кучайган ҳозирги давр 
«ёшларнинг онгу-тафаккурини маърифат асосида шакллантириш ва 
тарбиялаш»
3
заруриятини янада кучайтирмоқда. Бу эса монополияга қарши 
тартибга солиш жамиятимиз ҳаётининг барча соҳаларида юз берадиган жараён 
бўлиб, бу масала ижтимоий-иқтисодий тараққиётни белгиловчи асосий 
омиллардан эканлигини яққол намоён қилмоқда. 
Ўзбекистон 
Республикасининг 
«Рақобат 
тўғрисида»ги 
(2012), 
«Коррупцияга қарши кураш тўғрисида»ги (2018) қонунлари, Ўзбекистон 
Республикаси 
Президентининг 
«Тадбиркорлик 
фаолиятининг 
жадал 
ривожланишини таъминлашга, хусусий мулкни ҳар томонлама ҳимоя 
қилишга ва ишбилармонлик муҳитини сифат жиҳатидан яхшилашга доир 
қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги (2016), «Ўзбекистон Республикасини 
янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида»ги (2017), 
«Ўзбекистон Республикаси хусусийлаштирилган корхоналарга кўмаклашиш ва 
рақобатни ривожлантириш давлат қўмитасини ташкил этиш тўғрисида»ги 
(2017) фармонлари ҳамда мавзуга оид бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда 
2 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 3 июлдаги 302-сонли қарори билан 
тасдиқланган “Капитал қурилишда танлов савдолари тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари” 
тўғрисидаги Низом. 
3
Мирзиёев Ш.М. БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясидаги нутқи// Халқ сўзи газетаси, 2017 
йил 20 сентябрь, № 163(6857). 

---

5 
белгиланган вазифаларни бажаришга ушбу диссертация тадқиқоти муайян 
даражада хизмат қилади