Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

3-бўлим. Бетон мустаҳкамлигини аниқлаш
 
Қурилиш 
материалларни 
механик 
хоссаларини 
аниқлашда 
материалларни қаршилик қонунларидан фойдаланилади.
Кучланиш-материалларнинг жисмига таъсир этувчи ташқи кучлар уни 
шаклини ўзгартиришга (деформация) ҳаракат қилишадилар. Уларнинг 
таъсирига материалда ички кучлар пайдо бўлади ва улар материал шакл 
бузилишига қаршилик кўрсатади. Бу кучларни ўлчови материалнинг бир 
квадрат юзасига таъсир этадиган куч. (Н/м
2
) 
Кучланиш 
иккита 
турда 
бўлади-нормаль(бўлиниш 
юзсига 
перпендикуляр) ва Т ёнловчи-жисмни кучланиш холатдаги асосий 
фазилатидир. Бу кучланишларни нисбатига ва йўналишига қараб, бир нечта 
кучланган холатлар фарқ қилинади: сиқилиш, чўзилиш, эгилиш, сўрилиш ва 
тўкилиб айланиш.
Бетонни 
сиқилишга 
бўлган 
мустаҳкамлигини 
текшириш. 
Мустаҳкамлик R – бетоннинг асосий фазилати деб ҳисобланади. Бетоннинг 
мустаҳкамлигини текширишда энг кўп фойдаланиладиган усуллардан бири 
бу текширилаётган намунанинг бузилишигача бўлган даврини 
текширишдир. Энг кўп қўлланиладиган ва назорат қилинадиган усул бу 
бетонни сиқилишига бўлган мустаҳкамлик чегарасидир, кам қўлланиладиган 
эгилишига ва чўзилишига бўлган мустахкамлигидир. Синовда бетоннинг 
иккита характеристикаси: мустаҳкамлиги бўйича лойиҳа маркаси ва призма 
бўйича мустаҳкамлиги аниқланади. Сиқилишга бўлган мустахкамлигини
текшириш учун гидравлик прессларда стандарт намуналарда аниқланди 
(расм - 3).

---

 
 
 
Расм 3. Пресслар чизмаси: 
а-гидравлик, б-винтли; 1-станина, 2-тиргачлар, 3-траверса, 4,5-
плиталар, 6-поршен, 7-куч ўлчовчи мослама, 8-сўрғич, 9-