Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус талим вазирлиги Тошкент архитектура қурилиш институти

9.4.1. Жисмоний шахсларнинг нотурар жой мулкий бино ва 
иншоотларини баҳолаш ва қайта баҳолаш ишларини бажариш тартиби 
Баҳолаш ва қайта баҳолаш ишларини бажаришда бино ва иншоотларнинг 
номи ва вазифаси, техник ҳолатларини баҳолаш бирлигида аниқланади. 
Баҳоланаётган бино ва иншоотларни баҳолаш учун аввало объектнинг 
ҳажми ва майдони, қувурларнинг узунлиги, ҳовли ҳудудининг майдони, 
деворлар, тўсиқларнинг узунликлари ўлчанади. 
Ўлчов бирлигининг кўрсаткичларини танлаш йириклаштирилган 
кўрсаткичлар тўплами талаблари бўйича бажарлади. 
Бино ва иншоотларни баҳолашда ва қайта баҳолашда 1991 йилги 
базавий қиймат асосидаги тиклаш-таъмирлаш баҳоси қуйидаги ифода билан 
ҳисобланади 
+
1
қSх+
2
хК
1
хК
2
...К
n 
бу ерда, +
1
-
1991 йил базавий қиймат асосидаги ҳисобланган тўлиқ қайта 
тиклаш баҳоси; 
S- 
баҳоланаётган объектнинг ҳажми (майдон, узунлик); 
+
2
-
йириклаштирилган кўрсаткичлар тўплами жадваллар асосида 1991-
йил базавий қиймат бўйича баҳолаш бирлигининг қиймати; 
К
1
, К
2
, ... К
n
-
баҳоланаётган объектга доир тузатиш коэффициентлари. 
Масалан: 
К
1
-
капиталлик гуруҳи; 
К
2
-
минтақанинг зилзилабардошлиги; 

---

- 115 - 
К
3
-
ҳудудий коэффициент; 
К
4
-
сиртқи ва ички пардозлаш турлари; 
К
5
-
ободонлаштириш турларининг мавжудлиги ва бошқалар. 
Бино ва иншоотларнинг, қурилманинг, инженерлик ускуналарнинг, 
бошқа элементларнинг эскириши деганда, умуман, уларнинг вақт ўтиши 
билан бошланғич техникавий-иқтисодий жиҳатлари (мустаҳкамлиги, 
турғунлиги, 
ишончлилиги 
ва 
ташқи 
эстетик 
кўринишининг 
ўзгарганлиги)нинг табиий-иқлимий омиллар таъсирида, инсон фаолияти 
натижалари, ишлаб чиқариш ва бино, иншоотлардан фойдаланиш 
жараёнидаги эскириши тушунилади. 
Емирилиш , бино ва иншоотларнинг алоҳида-алоҳида олинган 
элементларини эскириш коэффициентларини-емирилиш коэффициентларини, 
уларнинг умумий баҳоланаётган объектга нисбатан солиштирма вазнига ва 
объект баҳосига кўпайтирилиб топилади. 
Ҳовли иморатларининг эскириш коэффицентлари, уларни элементларга 
бўлмасдан, объектнинг тўлиқ ҳажми, майдони бўйича аниқланади. 
Бино ва иншоотларнинг тиклаш-таъмирлаш қийматини аниқлаш учун 
умумий тиклаш таъмирлаш қийматни жисмоний емирилиш қийматига 
камайтирилб топилади. 
Турар жой биноларининг жисмоний эскиришини баҳолаш қоидалари 
қурилиш меъёрлари ва қоидалари +М+ 2.01.16.-97 йўриқномасида 
келтирилган. 
Бино ва иншоотларнинг жисмоний эскиришини қуйидаги ифода бўйича 
аниқлаш керак 
∑
=
⋅
⋅
⋅
=
1
i
i
i
э
l
К
Ж
Ж
бу ерда, Ж
э
-
бинонинг жисмоний эскириши эскириши, %; 
ЖК
i
-
алоҳида қурилма, элемент ёки тизимнинг жисмоний эскириши; 

---

- 116 - 
L
i
-
алоҳида қурилма, элемент ёки тизимни қайта тиклаш нархини умумий 
тиклаш нархидаги тегишли улуш коэффициенти. 
n-
бинодаги алоҳида қурилмаларлар, элементлар ёки тизимлар сони.