Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

Жаҳон мамлакатларининг инқирозга қарши курашга сарфланган 
молиявий харажатлари (2009 йил)
143
Европанинг йирик банклари миллийлаштирилди, яъни 
давлат томонидан сотиб олинди. Инқироздан қутқариш 
бўйича кўрилаётган чора-тадбирлардан кўриниб турибдики, 
ривожланган 
мамлакатлар 
тартибга 
солинмайдиган 
эркин бозор ҳақидаги идеологик догмани орқага ташлаб, 
иқтисодиётни давлат томонидан тартибга солиш усулларидан 
кенг фойдалана бошладилар.
Тижорат банкларини «миллийлаштириш»ни назарда 
тутувчи давлат бюджетидан ажратилган мазкур инвестиция 
ресурслари маълум бир даврга ўзининг ижобий натижасини 
бериши мумкин.
Ҳозирги вақтда дунё мамлакатлари томонидан инқирозга 
қарши кураш бўйича йирик миқдорда молиявий ресурслар 
ажратилмоқда. Уларнинг ҳажми ва ялпи ички маҳсулотга 
нисбатан салмоғи инқирознинг таъсир кўлами ва ҳар қайси 
мамлакатларнинг инқирозга қарши кураш бўйича ишлаб 
чиққан режалари ҳажмига асосланади. 
Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозининг Ўзбекистон 
иқтисодиётига таъсири борасида Биринчи Президентимиз ўз 
асарларида қуйидагича таъкидлайдилар: «...тобора чуқурлашиб 
бораётган жаҳон молиявий инқирози мамлакатимизга таъсир 
кўрсатмайди, бизни четлаб ўтади, деган хулоса чиқармаслик 
керак. Масалани бундай тушуниш ўта соддалик, айтиш 
143
http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG
320 
кафолатлар банклараро кредитлар бўйича 5 йил муддатга тақдим этилади ва ҳукумат 
банкларнинг имтиёзли акцияларини сотиб олиш орқали уларни қўллаб-қувватлаш 
имкониятларига эга бўлади. Масалан, АҚШда Федерал захира тизими қимматли қоғозларни 
сотиб олиш, хусусий секторни тўғридан-тўғри молиялаштириш амалиётига ўтиш орқали 
ликвидлиликни таминлашнинг янги усулига ўтди.
Буюк Британия ҳукумати банклар ва молиявий муассасалар акцияларига 37 млрд. фунт 
стерлинг маблағларини инвестиция қилишини эълон қилди. Германия ҳукумати эса, банк 
тизимини қўллаб-қувватлаш учун капитал ва кредитлар бўйича кафолатлар шаклида 500 млрд. 
евро ажратишини эълон қилди. Австралия ҳукумати эса барча омонатчилар пул 
жамғармаларини 3 йилга кафолатлашини эълон қилди ва ипотека қимматли қоғозларини сотиб 
олиш учун 2,6 млрд. доллар маблағ ажратди (18.4-жадвал).
18.4-жадвал