Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

Сўнгги қўшилган маҳсулот – энг сўнгги қўшилган омил 
(капитал ёки ишчи кучи) эвазига ўсган маҳсулот ҳажми.
«А» корхонада кейинги ойда бошқа ишлаб чиқариш омиллари 
сарфи ўзгармагани ҳолда, ишчи кучи ресурсларининг сони 2 
45 
)
,
( К
И
М
М
У =

. 
Айтайлик, 100 бирлик маҳсулот 10 бирлик ишчи кучи, 8 бирлик капитал ва 15 бирлик 
табиий ресурсларни сарфлаш эвазига яратилган. У ҳолда ҳар қайси омилнинг бир бирлигига 
тўғри келадиган маҳсулот ҳажмини ҳисоблаймиз: 
1) ишчи кучи омили бирлигига тўғри келадиган ўртача маҳсулот: 
10
10
100 =
=
И
М
У

бирликка тенг. 
2) капитал омили бирлигига тўғри келадиган ўртача маҳсулот: 
5
,
12
8
100 =
=
К
М
У

бирликка тенг. 
3) табиий ресурс омили бирлигига тўғри келадиган ўртача маҳсулот: 
7
,
6
15
100 ≈
=
Е
М
У

бирликка тенг. 
Ишлаб чиқариш
натижасини баҳолашда ишлаб чиқариш омиллари навбатдаги 
бирлигини
сарфлашнинг мақсадга мувофиқлигини ўрганиш, яъни ҳар бир омил қўшимча 
сарфининг у келтирадиган самара билан таққослаш муҳимдир. Бу сўнгги қўшилган маҳсулот 
кўрсаткичи орқали ифодаланади.
 
Сўнгги қўшилган маҳсулот – энг сўнгги қўшилган омил (капитал ёки ишчи кучи) 
эвазига ўсган маҳсулот ҳажми. 
«А» корхонада кейинги ойда бошқа ишлаб чиқариш омиллари сарфи ўзгармагани ҳолда, 
ишчи кучи ресурсларининг сони 2 бирликка оширилган, яъни 12 бирликни ташкил этиб, 
бунинг натижасида умумий маҳсулот 110 бирликка етган бўлсин. У ҳолда, ишчи кучи 
омилининг сўнгги қўшилган маҳсулоти 5 бирлик (10/2)ни ташкил этади. 
Ҳар бир қўшилган омил эвазига олинган қўшилган маҳсулот сўнгги қўшилган