Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги вахабов абдурахим васикович

 
4.3.1-расм. 2015-2017 йилларда суверен жамғармалар томонидан амалга 
оширилган “яшил инвестициялар” миқдори, млрд. долл.
100
. 
98
Суверен жамғарма, миллий фаровонлик жамғармаси (инг. Sovereign wealth fund) — молиявий активлари 
акциялар, облигациялар, мол-мулк, қимматбаҳо металлар ва бошқа молиявий дастаклардан иборат давлат 
инвестиция жамғармаси. 
99
Financing Sustainable Development: The Role of Sovereign Wealth Funds for Green Investment. Geneva, UNEP, 
2017. p. 4. 
100
Ўша манба. p. 48.
4300
3465
2237
375
266
460
"Яшил кредитлаш" фондлари ва дастурлари
Тикланадиган энергия манбалари
"Яшил инфратузилма"
"Яшил стартаплар"
"Яшил агрофондлар"
Бошқалар

---

81 
Норвегия, 
Янги 
Зеландия, 
Ирландия, 
Австралия, 
Франция каби мамлакатларда табиатни муҳофаза қилишни ҳисобга олувчи 
миллий инвестиция стратегиялари ишлаб чиқилган. Аммо суверен 
жамғармалар стратегиясида асосий эътибор “яшил лойиҳалар”ни бевосита 
молиялаштиришга 
эмас, 
балки 
иссиқхона 
газлари 
эмиссиясини 
қисқартмаётган лойиҳалардан чиқиб кетиш шаклида амалга оширилмоқда. 
UNEP тадқиқотлари кўрсатишича, суверен жамғармаларнинг “яшил 
лойиҳалар”ни 
молиялаштириш 
жараёнида 
фаол 
иштирок 
этмаётганликларининг қатор сабаблари мажуд: 
- суверен инвестиция жамғармалари уставида кўрсатилган вазифалар – 
миллий бойликни сақлаш ва кўпайтириш. Капитал қўйилмаларнинг миқдори 
ва сарфлаш йўналишлари тўғрисида қарорлар қабул қилишда атроф-муҳит 
муҳофазаси муаммолари номолиявий, яъни иккинчи даражали омиллар 
сифатида қаралади; 
- “яшил лойиҳалар”нинг самарадорлиги борасидаги шубҳалар. Айрим 
“яшил” кўрсаткичлар динамикасининг беқарорлиги ва нефть-газ активларидан 
чиқиб кетиш ҳолатида жорий даромадларни йўқотиб қўйиш мумкинлиги; 
- барқарор ривожланиш лойиҳаларининг давлат томонидан етарли 
даражада қўллаб-қувватланмаётганлиги ва миллий иқтисодиётда “яшил 
лойиҳалар”га талабнинг юқори эмаслиги; 
- мавжуд активлар портфелида “углерод компоненти”нинг миқдорини 
аниқлаш билан боғлиқ қўшимча харажатлар. 
Иқтисодий адабиётда айрим тадқиқотчилар “яшил лойиҳалар”ни 
молиялаштиришда суверен жамғармаларнинг хусусий инвесторларга 
нисбатан капитал базасининг жуда катталиги, узоқ муддатли режалаштириш 
имкониятлари, кредитлардан фойдаланиш эҳтиёжининг йўқлиги каби рақобат 
афзалликлари мавжуд, деб ҳисоблашади
101
.