Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси

Мойни қуритиш. Энергосистемада мой икки услубда қуритилади: мой 
орқали қуруқ азот ёки (углекислий газни) карбонат ангидрид ҳайдаб. Оддий 
атмосфера шароитида, мой устида 20-30кПа вакуум ҳосил қилиб, 2,5-5,5кПа 
қолдиқ босим ва атмосфера босимида мойни пуркаб. Қуритиш жараёнини 
тезлаштириш учун мойни 40-50°С гача қиздирилади ва 8-12кПа қолдиқ 
босимда жараён бажарилади. 
Унча катта бўлмаган ремонт корхоналари шароитида мойни 25-35°С
ҳароратгача қиздириб тиндириб қуритилади. Тиндириш-оддий қуритиш 
усули, лекин у узоқ вақт талаб қилади. Қиздириб қуритиш ҳам, айниқса ўз 
бакида, ўзининг токи билан, анча содда ва арзон услуб, лекин узоқ муддат 
қиздирилса қиздирилган мой ўз сифат кўрсаткичларини йўқота боради. 
Мойни тозалаш. Эксплуатация даврида мой фақат намланмай 
ифлосланиб ҳам боради. Сув ва механик аралашмалардан мой центрифуга 
қилиб ва фильтрлаб тозаланади. Центрифуга мойдан ундан оғирроқ бўлган 
бегона аралашмаларни ажратиш учун хизмат қилади. Мой ҳарорати бунда t= 
45-55°С бўлиши зарур. ҳарорат паст бўлса, мой қуруқроқ, илашимлирок 
бўлади ва сув ва аралашмалар ёмон ажралади. Ҳарорат юқори бўлса (t>70°C) 
сув мойда эриб парланиб, мойдан ёмон ажралади. Бундан ташқари юқори 
ҳарорат мойни тез эскиришига олиб келади. 
Фильтрлашда мой картон, қоғоз, материал, силикогел ёки шунга ўхшаш 
майда тешиклари (тирқишлари) бўлган ғовак муҳитдан сиқиб ўтказилади. 
Фильтрлаш 
фильтр-прессда 
бажарилади. 
Картон, 
қоғозлар 
фақат 

---

89 
фильтрламай мой таркибидаги намликни ҳам тутиб қолади. Шунинг учун 
юқори гигроскоплиги бўлган юмшоқ, ғовак картон ишлатилади. Лекин 
бундай фильтр шлам ва кўмирни ёмон тутиб қолади, кўп қоғоз тола ажратиб 
чиқаради. Фильтр прессда юмшоқ картон билан қаттиқ картон аралаш 
қўлланилиб мойни тозаланиш сифати оширилади. Мойни 40-50°С ҳароратда 
фильтрлаш 
мақсадга 
мувофиқ 
бўлади. 
Ҳаророт 
ошса 
картонни 
гигроскопиклиги пасаяди ва сувни мойда эриши кучаяди. Картонни вақти-
вақти билан тозалаб турилади. Картон тоза мойда ювилади, чайилади, 
қуритилади ва яна қайта фильтрга ўрнатилади. 1 т мойни тозалаш учун 1 кг 
картон ишлатилади. 
Фильтр-пресс центрофугадан кейин ишга туширилади ва мойдаги 
қолдиқ сув ва шламни тозалайди. Бунда мой яхши тозаланади ва электр 
мустаҳкамлиги ортади. Фильтр-пресснинг аҳамиятли томонлари шундаки, у 
атмосфера ҳароратида ишлайди, мой, ҳаво билан аралашмайди, мойдаги 
майда кўмир заррачаларини тутиб қолади. Центрофуга эмульсияларни 
мойдан ажрата олади. Фильтр пресс эса эмульсияли мойларни тозалай 
олмайди. Центрофуга ишлаб турган трансформатор мойини бакида 
тозалашда, хавфсизлик чораларига риоя қилган ҳолда ишлатилиши мумкин. 
Фильтр-прессларда мойнинг кислоталик рақамини камайтириш учун 
фильтрловчи муҳитга қўшимча равишда силикогел ишлатилади.