Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
Download 6.38 Mb. Pdf ko'rish
|
44-y-Investisiyani-tashkil-etish-va-moliyalashtirish.Darslik-N.G.Karimov-va-bosh.-Т-2011
|
мақсадга
эришиш учун хизмат килувчи инвестиция инструментларини танлашга айтилади.Инвестор ўз қўйилмаларини турли хил қимматли қоғозларга йўналишини тақсимот жараёнида қўйилмасини рискилик даражасини пасайтириш хисобига унинг даромадлилик даражасини кутаришга эришади.Портфелни асосий характерли томони шуки, портфелни рисклилик даражаси портфел таркибига кирувчи алохида олинган инвестицион инструментларини рисклилик даражасига нисбатан кам бўлиши мумкин. Инвестицион инструментлар сифатида қимматли қоғозлар, кучмас мулклар, қимматбохо метал ва тошлар, антиквариат, 759 коллекционерланган кўролларни киритиш мумкин. Бирок қўйилмага бўлган мулкийлик-эгалик қилиш ўзига хос белгиларга эга. Шундай, асосан рискли бўлган кучмас мулк бахосини тушиши хисобига қўйилган маблағахамиятсиз бўлиб колиши мумкин.Бундан ташкари, инвесторда мулкни сотиш холати вужудга келса, у холда мазкур мулкни сотиб олувчисини топиш муаммоси туғилиши мумкин. Шу сабабли кучмас мулкка инвестиция қилишни инвестицион портфел сифатида эмас, балки қўйилмани асосий шакли сифатида кўриб чиқиш эхтимол. Мулкчилик шаклини бошқа турлари таркибига кирувчи қўйилмаларида эса ундан инвестицион инструмент сифатида уларнинг молиявий инструментларини даромадлилик ва рисклилик томонларини бахолаш сифатида фойдаланиш имкониятлари киради. Шу нуқтаи назаридан, муқобил молиявий инвестицияларни танлашда қўпроқ афзал бўлгани олтин хисобланади. Шу сабабли факат айрим инвесторлар ўз капиталини сиёсий инкирозлар ва жахон иқтисодиётидаги салбий холатлар хамда инфляцияни суғурта қилинган маблағсифатида олтин сотиб олишга куядилар. Бирок олтиннинг бахосини ахамиятли уйнаши инвестор куп фойдадан кўра қўпроқ зарар келтириш хам мумкин. Агар олтиннинг бахосини ахамиятли уйнаши, олтин сотиб олишга қўйилаётган бўлса, у холда бахоларнинг уйнаши имкониятларини хисобга олгандаги бу инвестиция - инвестициялашнинг юқориспекулятив инструменти хисобланади. Шунинг учун куп инвесторлар ўзини инвестицион портфелини шакллантираётганда инвестицион инструмент сифатида 760 нима сабабдан қимматли қоғозлардан фойдаланади, «инвестицион портфель» ва «киматли қоғозлар портфели» худи синоним сифатида фойдаланадилар. Турли хил мамлакатларнинг амалдаги қонунчилигига асосан барча молиявий институтлар- «қимматли қоғозларни ушлаб турувчи»(держатель ценнх бумаг)лар(банклар, суғурта компаниялар, инвестицион фондлар, пенсион ва ўзаъро фондлар)га ўзини портфелини диверсификациялаш талаб этилади.Хатто якка инвесторлар хам акция тўғрисида гап кетаётган бўлса ўзларини қўйилмалари ахамиятли хажмда бўлса хам улар бир хил эмас балки бир неча хил қимматли қоғозлар сотиб олишга харакат қилади. Инвесторлар биринчи йўналишдаги инвестиция хисобидан келаётган зарарни бошқа йўналишдаги инвестициядан келган ютук хисобига копланишини яхши омил эканлигини билади. Бошқа сўз билан айтганда, асосий савол бўлиб, алохида қимматли қоғозлар характери эмас, балки барча портфелни рисклилиги ва соф фойда нормасини харакати хисобланади. Шу сабабли алохида олинган қимматли қоғозларини алохида хамда якка тартибда даромадлилик ва ва рисклилик даражаси барча портфелни рисклик даражаси ва соф фойда нормасига таъсир этувчи параметрларни тахлил қилиш зарур. Қўйидаги кўрсатилаётган қимматли қоғозлар портфелни бир қисми сифтида кўриб чиқилаётган даврдаги рисклилиги камрок хисобланади. |
