Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

 
1.6. Инвестицияларни ўстириш омиллари.
Инвестицион сферасидан келиб чиқувчи жараёнлар иқтисодиётни
умумиқтисодий томонларидан; жумладан, кўп холларда ишлаб 
чиқариш ва инфляцияни динамикаси, ЯИМ ни ўсиши, молия-кредит 
тизимини холати ва талабни барқарорлик даражасидан келиб чиқади. 
Давлатни бозорли хўжалик тизимига ўтишда, ўз навбатида 
инвестицион жараённи янги усулини шакллантиришни талаб этади. 
Инвестицион сферадаги сальбий холатлар иқтисодиётни реал 
секторини технологик ривожлантириш ва инновацион даражасини ва 

---

57 
асосий фондларни ишлаб чиқаришни сифатли тавсифига салбий
таъсир этади. Бундай холдан чиқиш учун хўжалик субъектларни 
инновацион шаклда шакллантириш ва иқтисодий жараённи 
инвестицион шаклини ташкил этиш, молиявий маблағларни янги 
манбаларини ташкил этиш хисобига инвестицияни барқарор ўсишини
таъминлаш. 
Мазкур жараёнларни қўйидаги шартли таъминлаш зарур: 
инвестицион фаолиятни ташкил этган барча элементларини оптимал 
боғлаш жараёнида инвестицион сиёсатни тартиб бўйича ишлаб 
чиқиши; молиявий бозорни ривожлантириш; банк тизимини қайта 
тиклаш; иқтисодиётни бартер ва тўлавсизликни пасайтириш хисобига 
монетаризациялаш; иқтисодиётни реал сектори инвестициялашда 
рағбатни ташкил этиш ва шарт шароитларини таъминлаш. 
Бундай шароитда инвестициялашни амалиёти ва умумий 
назариясини асосий низомисиз, инвестицион стратегия ва 
давлатнинг сиёсати, инвестицион бозорни амалиёти-фаолияти ва уни 
қонуний ривожлантириш, алохида компанияларни инвестицион 
стратегияси ва уни сиёсати, шунинггдек, иқтисодиётни турли 
жараёнларида хўжалик субъектларини инвестицион фаолият 
рамкасида инвестицион жараёнларни бошқариш схемасисиз, 
давлатни ваколатли органи сферасида, тижорат таркибида, молия-
кредит ва бошқа сферадаги мутахассилар хал эта олмайдилар.
Инвестицияни иқтисодий категорияси ва жахон иқтисодиётидаги 
шундай иқтисодий категория; худди жамғариш, истеъмол ва даромад 
орқали алохида мамлакат масштабидан келиб чиқиб макроиқтисодий 

---

58 
даражани тахлил этиш жараёни ва уни ёритиш кенг хажмдаги 
иқтисодий ўлчанадиган мос тушунчадир. 
Макроиқтисодий 
тахлилларда 
инвестицияни 
иқтисодий 
категорияси давлатни инвестицион мухитни умуман ошириш ва уни 
иқтисодий ўсишини таъминлаш, иқтисодий маблағларни ўтказиш 
билан боғлик жараённи имкониятларини кенгайтиришдек кўп 
мақсадли ва қийин жараённи кенгайтирилган тасифи ва ёзиш учун 
фойдаланилади. 
Шундай қилиб, микроиқтисодиёт даражасини иқтисодий фаолият 
жараённи ёритишда ёки алохида уй-коорпорация ва фирма- корхона 
фаолиятлари даражаларида баён этилиб, инвестиция кўринишда 
тушунилади; мисол учун: асосий капитални ошириш ёки қайта 
ишлаб чиқариш учун маънавий ва жисмоний эскирган жихозларни 
алмаштириш мақсадида жихоз сотиб олишга йўналтирилган у ёки 
бундай маблағни қўйишдир. Алохида уй хўжаликлар учун 
инвестицияни шундай қўйилма формасидаги мисол учун; келгусида 
иш олиш учун ўз болаларига имкониятларни кенгроқ имкон очиш 
мақсадида ўкитиш харажатларига ўхшаш ва бошқа вариантларни 
келтиришимиз мумкин. 
Банк-молия амалиётида инвестиция деб мисол учун; у ёки бу 
қимматли қоғозларни келгусида қайта сотиш учун сотиб олиш ёки 
алохида «инвестицион дастур(лойиха)» асосида молиявий кредитлар 
беришга айтилади. 
Инвестицион маблағлар, булар тартиб бўйича чегараланган 
бўлиб, шунинг учун қўпроқ уни иқтисодий самарадорлик томонга

---

59 
йўналтиришдан ва иқтисодий эхтиётсизликни (эхтиёткорлик)-
таъминлашга ахамият қаратмок зарур.