Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

Мақсадлар қиймат кўринишда қуйидагича бўлади: 
- соф фойдани юқорлигини таъминлаш: 
-сотиш хажмини ўстириш: 
-товар айланишини ошириш: 
-жорий харажатларни камайтириш(издержок): 
-инвестиция харажатларни камайтириш ва бошқалар. 
Бундан ташқари лойихани мақсадларини билиш билан бирга
кўзга кўринмайдиган унинг пул кўринишда бўлмайдиган мақсадлари 
хам ётади. Буларга қуйидагилар киради: 
-Аниқлилик ва цивилизацияга интилиш: 
-бозор сегментларини аниқлашга эришиши: 
-тобъеликка бархам бериш: 
-ижтимоий дастурларни амалга ошириш 
-экологик холатларни яхшилаш ва бошқалар 
Бу омиллар инвестицион лойихани самарасини бахолашга таъсир 
этиб, буни лойихани бошланғич даврларида хисобга олмоқ зарур. 
Лойихани олдида бир вақтни ўзида бир неча мақсад 
ётади.Лойихани мақсадини шакллантиришда унинг хаётийлик 
даврини қатъий муддат даврлар ичида бўлишини таъминлаш зарур. 
Лойихани мақсадлилигини кўриб чиқиб қарор қабул 
қилаётганда қуйидагиларга эътибор қаратиш зарур: 

---

312 
-Капитални ишлаб чиқариш, қимматли қоғозлар, товарларни 
қайта сотиб олиш, кучмас мулк ёки валютага йуналишга қаратмоқ 
зарур. Шу сабабли инвестициялашда унинг қуйидаги асосий 
томонларини хисобга олмоқ зарур: 
1.Жалб қилинган узоқ муддатли маблағ хисобига молиялаштириш 
зарур бўлган, коплаш муддати узоқ бўлган йўналишга капитални 
молиялаштириш: 
2.Рисклилик даражаси паст бўлган йўналишга шахсий маблағлар 
хисобига молиялаштириш: 
3. Инвесторнинг инвестицияни юқори даромад келтирувчи
йўналишларни танлаши : 
4. Мазкур капитал қўйилмадан олинаётган соф фойда хажми 
банк омонатига қўйилган маблағни жойлаштиришдан келган
даромаддан ошириш зарур: 
5.Инвестициянинг рентабеллиги инфляция индексидан юқори 
бўлмоғи зарур: 
6.Вақт омили орқали аниқ инвестицион лойихани рентабеллиги
хамма вақт бошқа лойихаларни даромадлилигидан юқори бўлмоғи 
зарур. 
Инвестицион лойихани ишлаб чиқишда услубий қўлланмаларида 
унинг ахамиятли тамойилларига амал қилмоқ зарур: 
-муқобиллик тамойилларидан фойдаланиш: 
- пул маблағлари тушуми кўринишдаги турли хил маблағлар ва 
махсулот тушумини(поток) моделлаштириш: 

---

313 
-лойихани микро ва макродаражада ижтимоий, экологик, 
институционал, тижорат ва технологик холатларга ўхшаш
томонларини ишлаб чиқиш ва экспертиза қилиш: 
-келгусидаги даромад ва харажатларни пулни жорий қийматини 
ўлчаш усулига мос, капитал ва талаб этилган нормаларига эришиш 
учун унинг самарадорлик йўлларини аниқлаш, шу асосда лойихани 
самарадорлигини бахолашда жахон амалиётидан фойдаланиш: 
-лойихани амалга ошириш билан боғлиқ бўлган риск ва
ноаниқликларни хисоблаш; 
-қисқа чегараланган вақт ичида қўйилган мақсадга эришиш ва 
уни амалга ошириш.
Лойиха –табиий, молиявий ва модий маблағлардан 
фойдаланишни самарали таъминлаш орқали инвестицион лойихани 
у ёки бу йўналиши бўйича қайта жихозлаштириш, бино кўриш, 
жихоз сотиб олиш, машиналарни конструкция қилиш, янги корхона 
ташкил этиш билан боғлиқ барча техник хужжатлар мажмуасидир. 
Бунда янги ишлаб чиқариш қувватин и ўзлаштириш муддатлари, 
жами қийматга асосланган техник иқтисодий асосийланиш 
кўрсаткичлари кўриб чиқилади. 
Инвестицион лойихалаштиришда қўпроқ «лойиха»ни харакат, 
фаолият маъноларда ишлатишмокда. 
Лойихани ишлаб чиқиш ёки лойихалаштириш бу ишлаб 
чиқариш билан фанни боғловчи капитал қўйилмани амалга ошириш
бўғини хисобланади. 
Технологик 
асосланишни 
сифат 
томондан 
бошлаб 
ва
лойихалаштириш тўғрисдаги қарорлар қабул қилиш даражаси 

---

314 
инвестиция самарасига уни амалга ошириш муддати, объектни 
лойихадаги смета қиймати бўйича инвестициялашга қўпроқ 
боғлиқдир. 
Корхона, инвестиция объекти хисобланиб, бу турли йўналиш 
асосида ривожланади, айримлари янги махсулот ишлаб чиқаришни 
ташкил этиш ва қайта ишлаб чиқаришни режа килса, айримлари
жорий ишлаб чиқариш харажатларни камайтириб янги технологик 
жихозларни сотиб олишади, айримлари эса - истеъмолчилар билан 
ўзаъро алока тизимини боғлаб махсулот сотишни янги 
структурасини ташкил этади. 
Келгуси белгилари бўйича асоссларини аниқловчи омиллар 
бўйича корхонанинг инвестицион лойихани туркумланиши : 
-жалб қилинган инвестиция хажми-кичиқ, ўрта ва юқори. 
-қўйилма маблағни активлигига караб-юқори инвестицияни қисқа 
муддатда копланиши ёки узоқ муддатни босқичма босқич ва 
хакозолар кўрилади. 
-қўйилмани амалга ошириш муддати бўйича-қисқа,ўрта ва узоқ 
муддатли: 
-ўзаъро боғлиқлилик формаси бўйича - абоғлиқлик, алоқадорлик( 
боғлиқ) эмаслик,муқобил ва бошқалар: 
-молиялаштириш усуллар бўйича-шахсий маблағ, кредит,давлат 
бюджет ива бошқалар. 
Инвестицион лойиха ижтимоий ёки экологик холати бўйича
иқтисодиётга таъсир даражасига қараб унинг мохиятидан келиб 
чиқиб қуйидагиларга бўлинади: 

---

315 
-буюк(глобал) лойихалар, кутилаётган холатларга ахамиятли 
таъсир этадиган лойихаларни амалга ошириш(ижтимоий ва 
иқтисодий ва экологик): 
-халқ хўжалиги учун- мамлакатда мазкур холатини ўзгартириш 
билан боғлиқ лойихалар: 
-кенгмасштаблик-алохида худуд холатига таъсир этувчи 
лойихалар. 
-локалные- киритиш худуд ёки тармоқ учун ахамиятсиз бўлади. 
Инвестицион лойихалар рисклилик даражаси бўйича хам 
фарқланиб, инвестор томонидан бозорни аниқ бахолашдаги 
камчиликларни эхтимоллиги аниқланади.