Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги

Расм . Плитанинг пастки юзасидаги учрайдиган дарзлар: 
а) тўсин схемасида ишлаши, бунда 1
2
/1
1
≥ 3; б) контур бўйлаб таянувчилар 1
2
/1
1
<3; в) 
худди шундай 1
2
/1
1
=3; г) уч томони билан таянувчи, бунда 1
3
/1
1
≤1,5 д) худди шундай, 
1
2
/1
1
>1,5. 
Темирбетон элементларда арматура бўйлаб дарз кўринишидаги ва 
қатламининг кўчиши арматуранинг коррозиядан бузилишини келтириб 
чиқарган бўлиши ҳам мумкин, бундай ҳолларда бўйлама ва кўндаланг 
арматуранинг бетон билан тармашувининг бузилиши рўй беради. 
Арматуранинг бетон билан тармашувининг коррозиядан бузилишини бетон 
юзасини тақиллатиб аниқлаш мумкин, бунда товуш ғовак борлигидан далолат 
беради. Бўйлама дарзлар конструкцияни 300°С дан кўпроқ ҳароратда доимий 
қизиган шароитда экспулатация қилинганда ёки ёнғин таъсиридан кейин 
ҳароратнинг зўриқишидан келиб чиқиши мумкин. 
Темирбетон конструкцияларнинг чеккасида таянч қисмларида кўринган 
дарзларга эътиборни қаратиш лозим. Олдиндан зўриқтирилган элементларнинг 
чеккаларидаги арматура бўйлаб йўналган дарзлар арматурадаги анкерлаш 
бузилганлигидан далолат беради, бу ҳолга таянч атрофи қисмлардаги оғма 

---

65 
дарзлар ҳам гувоҳлик беради. Улар олдиндан зўриқтирилган арматуранинг 
жойланиш зонасини кесиб ўтади ва таянчнинг пастки қиррасига тарқалгандир. 
1 - зўриқтирилган арматурадаги анкеровка 
бузилганда; 
2 - сиқилиш кучланиши таъсирида кесимдаги 
арматуранинг етарли бўлмаган ҳолда. 
Расм . Олдиндан зўриқтирилган элементнинг таянч қисмидаги дарзлар. 
Темир-бетон конструкциянинг емирилиши ҳолатини баҳолаш 
- жадвал 
Конструкция 
хола-
элементининг
 категорияси