¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

3.4. Zanjirli ikki ipli baxya katorlari 

 

Zanjirli  ikki  ipli  bahyalar  matoning  bir  tarafida  punktir  chizig`ini,  ikkinchi 

tarafida esa ustki va ostki iplardan tashkil topgan zanjirni hosil qiladi. Ustki A igna 

ipi (Rasm - 3.4.1.) tikilanayotgan mato orasidan P halqa ko’rinishida o’tadi, so’ng 

mato ostidan halqa iluvchi yordamida ostki B ipni P

1

 halqasiga kiritiladi. Shundan 

so’ng igna ipining yangi P

2

 halqasi matoning orasidan o’tkaziladi va ostki ipni P

1

 

halqasiga kiritadi, ya’ni bahya hosil qilish jarayoni qaytariladi. 

 

Ikki  ipli  zanjirli  bahya  ham  bir  ipli  zanjirli  bahyaga  o’xshab  bahya  hosil 

qilish  yo’nalishiga  teskari  yo’nalishda  so’tiladi.  Agar  B  va  A  iplarining  uchlari 

navbatma  -  navbat  tortilsa  va  ikkala  ip  bir  vaqtning  o’zida  tortilsa,  bahyalar 

so’tilmaydi. 

 

Ustki  ip  uzilganda  bahya  qator  ip  uzilgan  joyida  so’tilmaydi.  Agar  ostki  ip 

uzilsa, o’sha uzilgan joyda igna halqasi bo’shagandan keyin ostki ipni tortib, bahya 

hosil qilishga teskari yo’nalishda bahya qatorni so’tib yuborish mumkin. 

 

Bundan  shu  xulosa  kelib  chiqadiki,  zanjirli  ikki  ipli  bahya  zanjirli  bir  ipli 

bahyaga qaraganda kam so’tiluvchanlikga ega bo’ladi. 

 

Ikki zanjirli chok bir iplikka o’xshab ko’ndalang yo’nalishda cho’ziladi. Bir 

qator  izlanishlar  ko’rsatkichlariga  qaraganda  zanjirli  ikki  ipli  bahya  qatorni 

---

 

27 

uzilmasdan  uzayishi  30-35%  gacha  borishi  mumkin.  Bu  bahya  qatorini 

uzilishgacha bo’lgan pishiqligi mokkili bahya qatorga qaraganda ikki barobar ko’p. 

 

Zanjirli ikki ipli bahya qatorga, mokkili bahya qatorga sarf  bo’ladigan ipdan 

ikki barobar ko’p ip sarf bo’ladi. 

 

Zanjirli  ikki  ipli  bahya  tayyor  usulda  to’qilgan  buyumlarni,  qo’lqop 

mahsulotlarini  tikishda,  hamda  buyumlarga  kashta  tikishda  ham  qo’llaniladi.  Bu 

erda  shuni  e’tiborga  olish  kerakki,  matoni    bir  tarafida,  halqa  iluvchini  iplari  uch 

qatorga  joylashadi.  Bu  esa  qo’pol  va  qalin  bo’lishiga  olib  keladi.  Chokni 

ingichkalashtirish uchun  halqa iluvchiga paxta kalava ipi  o’tkaziladi. Bunda chok 

yumshoq bo’ladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rasm - 3.4.1. Ikki ipli zanjir baxya qatorlar 

 

 

 

---

 

28