„zbekiston respublikasi oliy va о„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “iqtisodiyot” fakulteti
-chizma. Eksportni davlat tomonidan qullab-quvvatlashning asosiy shakl va usullari
Download 1.89 Mb. Pdf ko'rish
|
mamlakatni modernizatsiyalash sharoitida qishloq xojalik yerlaridan samarali foydalanish yollari mirishkor tumani turdialibobo fermer xojaligi misolida
|
1.2.2-chizma. Eksportni davlat tomonidan qullab-quvvatlashning asosiy shakl va usullari
Valyuta rezervlari yaratish Xalqaro bozorlarni o„zlashtirish Katta foyda olish Ekspor
tyorla rni r
ag ‗ba
tl anti
rishga qa
ra ti lgan qonu nlar , fa rmonlar , q
aror la r va te gishl
i m eyoriy hujj atl arni qa
bul qil
ish
Ama
ldagi qonunlar o‗ za
loqador li gini ta‘ mi nlash va ular
ning i jro e
ti li shi us ti da n na zor at o‗r
na ti sh
Ekspor tni
ke nga
yti rish va
r ivoj
lantirishga qa ra ti lgan da vlat
da sturlar
ini ishl
ab c hiqi
sh
Ekspor tga da vlat investi tsi ya
ini yo‗n
alt irish
Eskpor
tyorla rga
d avlat kr
edit lar
ini be
rish
Monopol iyaga qa
rshi si yosat
Eskpor
tyorla rni dotatsiya lash va kompensa tsi ya
h
Eskpor tyorla rni im
ti yoz
li kre
dit lar
va sol
iql ar or
qa li qo‗llab - quvva
tl ash
Ekspor tyorla rni sug‗
ur tal
ash
Xor ij iy ra
qoba tdan himo ya qil
ish
Kr edit lar
ni davla t t
omoni da n qo‗lla b- quvva tl ash
Ha lqar o boz o rla rg a r
aqo ba tbar dosh m ahsul
otl arni
e ksport
qil ishda de
mpi ng si
yosati ni ol
ib borish
Ekspor tyorla
rni ma nf aa tiga xiz mat qil
adigan qula y boz
or
infr atuzilm alar
ini shak
ll anti
rish
Ta shqi
boz or lani kompl eks t adqiq eta digan ma rk eti ng xizma
tl ari ti
zim ini
shak ll anti rish
Ekspor tyorla
rni z amon
aviy t exnika va texnologiyala r bila
n qurollantirishsug‗ur tala sh
Ekspor
tyorla rga
tegishl i axboro t- masla
ha t xi
zm atl
ari ko‗r
sa ti sh Ekspor
tga yo‗ na lt irilgan sohala
r uc hun mal
aka li k adr lar
tayr
lab be rish
manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan, jumladan, tashqi iqtisodiy muvozanatni ta‘minlash, eksport va import tarkibida progressiv siljishlarni rag‗batlantirish, xorijiy kapital oqimini kuchaytirishga yo‗naltirilgan vakolatli davlat tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladigan qonunchilik, ijroiya va nazorat qilish tusidagi chora-tadbirlar tizimidir. Tashqi iqtisodiy aloqalarning davlat tomonidan boshqarilishi muhim hisoblanadi. Markazlashtirilgan iqtisodiyotda tashqi iqtisodiy aloqalarga qat‘iy ta‘sir ko‗rsatiladi va davlat organlari tomonidan nazorat qilinadi. Tashqi savdoda davlat monopoliyasi o‗rnatilgan bo‗lib, uni buzish jinoyat deb qaraladi. Lekin, bozor iqtisodiyotiga asoslangan mamlakatlarda ham tashqi iqtisodiy aloqalarni davlat tomonidan boshqarilishi sezilarli darajada namoyon bo‗ladi. Davlatning tashqi
iqtisodiy funksiyasi uning ichki xo‗jalik funksiyasining davomi hisoblanadi, lekin, boshqacha shaklda amalga oshiriladi. Davlatning tashqi iqtisodiy aloqalarga aralashuvidan asosiy maqsad mamlakat iqtisodiy va siyosiy manfaatlarini ta‘minlashdan iborat. Shu Bilan birga davlat unga foyda keltiruvchi va davlat aralashuvini talab kiluvchi bir qancha tashqi iqtisodiy faoliyatlarni amalga oshirishni o‗z zimmasiga olishga moyil bo‗ladi. Xozirgi sharoitda davlat u yoki bu yo‗l orqali xalqaro iqtisodiy aloqalarning deyarli hamma sohalarini boshqaradi, rag‗batlantiradi yoki cheklaydi. Davlat boshqaruvi tashqi savdoda, xalqro kapital harakati, valyuta-kredit munosabatlarida, ilmiy-texnik ayirboshlash, xalqaro ishchi kuchi migratsiyasida o‗z ifodasini topadi. Tashqi iqtisodiy aloqalarning davlat tomonidan boshqarilishi - bu davlatlar orasidagi ularning milliy va davlat manfaatlari, maqsad va vazifalariga mos ravishda amalga oshiriladigan aloqalariga davlat xizmati organlari tomonidan ta‘sir ko‗rsatishning shakl, uslub va dastaklari majmuidir 13 . Davlatning boshqaruv va tartibga solish jarayoni hukumat tomonidan tegishli qonunlar va boshqa davlat aktlari, farmon va qarorlarini qabul kilish orqali amalga oshiriladi. Xalqaro savdoga nisbatan hukumatlar boshqarishining bosh obyekti sifatida bojxona tarifi, soliqlar, cheklash shartlari, davlatlararo shartnomalar va kelishuvlar, eksport va importni rag‗batlantirish tadbirlari kabilar ta‘sir ko‗rsatish choralarini qo‗llaydi. Tarixdan hukumatlar tashqi iqtisodiy siyosatining ikkita asosiy yo‗nalishi ma‘lum - fritradorlik va proteksionizm.
13 Экономичиская теория: Учебник. / - изд. и доп./ Под. обид. ред. акад. В.И. Видяпина, А.И. Добрьшина, Г.П. Журавлевой, Л.С. Тарасевича. - М.: ИНФРА-М, 2006. 644-с.
|
