‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Biz bu muammoni hal etish uchun juda ko ‘p ilmiy manbalarni ko'rib 
chiqdik.
Manmanlik men olmoshi orqali ham ifodalanishi mumkin:
Mavlon: Yo‘l bo ‘yidagi teraklami k o ‘rdingmi?
Dehqonboy: K o ‘rdim.
Mavlon: (kerilib) men ekkanman. Tutni k o ‘rdingmi?
Dehqonboy: Yaxshi o ‘sibdi.
Mavlon: Men ekkanman. (Abdulla Qahhor)
Bu misolda men olmoshining manmanlikni ifodalashi yana bir 
so‘z — kerilib so‘zi orqali aniqlashadi. Bundan tashqari, «men 
ekkanmam gapining ikki marta ishlatilishi ham bu m a’noni bo‘rttirib 
ko‘rsatadi.
Biz olmoshi odatda, ko‘pchilikni bildiradi. Ba’zi adabiyotlarda 
si, bi o‘zak, -z ko‘plik affiksi sifatida talqin qilinadi; biz, siz olmoshiga 
-lar affiksining qo'shilishi mumkinligi -z, -lar bilan teng emasligini 
ko‘rsatadi:
Sizlarga yana nima yoqadi? Bizlar bu kitobni tanladik.
Bu misolda siz, biz ko‘plik m a’nosini ifodalasa-da, unga -lar 
affiksining qo‘shilishi ko‘plik m a’nosini yanada ta ’kidlab, haqiqatan
57
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ham ko‘p ekanligini bildirib keladi. Yuqorida aytganimizdek, biz 
olmoshi birlik m a’nosini ham ifodalashi mumkin, unga qo‘shilgan 
-lar affiksi esa aniq ko'plikni bildiradi.
Sen olmoshi ham stihstik maqsadda siz o ‘mida islilatiladi. Bunday 
qo‘Uanish ba'zi adabiyotlarda o‘ta hurmat m a’nosini ifodalaslii uchun 
xizmat qiladi, degan fikrlar uchraydi. Masalan:
Dilda neki ju r ’a!im bor,
Dilda neki hayajon,
Bari, bari senga bo ‘Isin,
Senga bojsin, onajon...