Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

45-савол:
 Янги таҳрирдаги Конституциямиз 
лойиҳасига киритилаётган янги қўшимчага 
мувофиқ пенсиялар, нафақалар ва бошқа 
турдаги ижтимоий ёрдамлар миқдорлари 
қайси мезонлар асосида белгиланади?
Жавоб:
Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларациясининг 
25-моддасида “Ҳар бир инсон ... тиббий хизмат ва зарур 
ижтимоий хизматга эга бўлишга ҳамда ишсизлик, 
касаллик, ногиронлик, бевалик, қарилик ёки унга боғлиқ 
бўлмаган шароитларга кўра тирикчилик учун маблағ 
бўлмай қолган бошқа ҳолларда таъминланиш ҳуқуқига 
эга”
, деб белгиланган. 
Бу ҳуқуқни таъминлаш – ижтимоий давлатнинг асосий 
вазифаларидан биридир. Конституциямизда Ўзбекистонни – 
ижтимоий давлат сифатида белгиланиши ижтимоий таъминот 
соҳасида давлат сиёсатини янада самарали амалга оширишнинг 
долзарблигини оширади. 
Шундан келиб чиқиб, ижтимоий адолат тамойилига амал 
қилиш мақсадида янги таҳрирдаги Конституциямиз лойиҳасининг 
46-моддасида “Қонунда белгиланган пенсиялар, нафақалар 
ва бошқа турдаги ижтимоий ёрдамнинг миқдорлари 
расман белгиланган энг кам 
истеъмол харажатларидан оз 
бўлиши мумкин эмас”
, деган 
норма мустаҳкамланмоқда. 
Бу 
билан, 
амалдаги 
Конституциядаги “тирикчилик 
учун зарур энг кам миқдор”
сўзлари ўрнига “энг кам 
истеъмол харажатларидан 
оз бўлиши мумкин эмас”
деган сўзлар қўлланилмоқда. 
Чунки “тирикчилик учун зарур миқдор”, деган кўрсаткич 
Халқаро озиқ-овқат хавфсизлиги ташкилоти
томонидан 
белгиланган нормадан паст ҳисобланади. Қолаверса, тирикчилик 
деганда, фақатгина инсоннинг яшаб қолиши учун қилинадиган 

---

79
харажатлар тушунилади, “энг кам истеъмол харажатларида” эса 
нафақат озиқ-овқат, балки кийим-кечак, турли хизматлардан 
фойдаланиш, таълим олиш, соғлиқни сақлаш ва бошқалар 
билан таъминланиши тушунилади.
2022 йилда тарихимизда илк бор пенсия ва ижтимоий