Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги

IV

II

III

	3 босқич мақсадлари		4 босқич мақсадлари
1		1
2		2
3		3
4		4
5		5
6		6
7		7
8		8
9		9
10		10

2-машғулот. Фармацевтика ташкилоти- бошқарув объекти сифатида

1.Бошқарув қарорлари ва уларнинг фармацевтик ташкилотларни бошқарувидаги ўрни

2.Бошқариш қарорларининг таснифланиши
3.Фармацевтик ташкилотларни бошқарув жараёнида қарор қабул қилиш


Вазифа 1. “Бошқарув функцияларининг узвий боғлиқлиги” схемасини кўриб чиқиб, ушбу функцияларни фармацевтик ташкилотни бошқаришда қўллашга мисол келтиринг.

Функция	Мисоллар

Вазифа 2. Ташкилий-фармойиш усулларининг таъсир этувчи мос шакллари асосий элементларини аниқлаб, қуйидаги жадвални тўлдиринг.


Вазифа 3. Бошқариш усулига мос келувчи таърифни аниқланг: иктисодий, фармойиш берувчи, ташкилий, ижтимоий рухий

№ т/р	Усулнинг моҳияти	Бошқариш усуллари
1	Бу усул директив, мажбурий, тўғридан тўғри таъсир этувчи табиатга эга. Улар хокимиятга, мажбуриятга, маъсулиятга, интизомга асосланади
2	Бу усулни қўллашда қуйидагилардан фойдаланилади: рухий рағбатлантириш, ижтимоий режалаштириш, ишонтириш, сингдириш, шахсий ўрнак бўлиш, шахсий ва жамоа муносабатларни тартибга солиш, жамоадаги рухий муҳитни яратиш ва қўллаб қувватлаш
3	Бошқарув қуйидагилар ёрдамида амалга оширилади: ташкилий лойиҳалаштириш, регламентлаш, меъёрлаштириш
4	Бошқарув жараёни иштирокчилари инсонлар бўлганлиги учун ижтимоий муносабатлар ва уларда акс этувчи усуллар бошқарувнинг бошқа усуллари билан узвий боғлиқ
5	Аниқ ўлчамли харажат ва натижалар ёрдамида (моддий рағбатлантириш ва жарималар, молиялаштириш ва кредитлаш, иш ҳақи, таннарх, фойда, нарх) ижрочиларга таъсир қилиш усул ва услубларнинг тизимидир .
6	Бошқарув қуйидаги шаклларда намоён бўлади: буйруқ, қарор, фармойиш, инструктаж, кўрсатма
7	Бунда бошқаришнинг асосий усули сифатида ижрочиларнинг фаолияти натижалари билан узвий боғланган иш ҳақи ва рағбатлантириш тизими муҳим рол ўйнайди. Менежернинг меҳнат ҳақини унинг фаолиятидаги маъсулияти ёки ташкилот фаолиятининг натижалари билан боғлаш мақсадга мувофиқ.

Вазифа 4. Қуйидаги А жадвалнинг 2-қаторига 3 ва 4 қатордан мос келадиган таърифларни аниқлаб, В жадвални тўлдиринг
Жадвал А

1	2	3	4
1	Буйруқ, қарор, фармойиш	А-ташкилий	a-услуб
2	Жамоада хайрихоҳлик, дўстона муҳит	В-либерал	b-усул
3	Қарорларни жамоа фикри ёки бошлиқ маслаҳати билан қабул қилиниши	С-кўрсатмали	c-усул
4	Мақтов, таъсир ўтказиш, ишонтириш	D-демократик	d-услуб
5	Интизомга онгли муносабат	Е-ижтимоий	e-усул
6	Лойиҳалаш, йўриқнома, тавсиянома	F-авторитар	f-услуб
7	Якка тартибда қарор қабул қилиш. Ходимларни танлаб олишда(саралашда) кучли рақиблардан халос бўлиш	G-психологик	g-усул

Жадвал В

1	2	3	4	5	6	7
		в/а (намуна)

Вазифа 5. Қуйидаги муаммоли вазиятларни кейс усулида ечиш учун бошқарув усулларини танланг.

1. 
   Кетотифен препаратини қабул қилишда беморда аллергия белгилари пайдо бўлганлиги туфайли сотувчи ва олувчи орасида низоли вазият вужудга келди.
   
2. 
   Дорихона муассаларини фармацевтик инспекция томонидан тўсатдан текширилиши.
   
3. 
   Фармацевтика ташкилотларида ходимларнинг доимий равишда кечикиши, телефонда узоқ вақт гаплашиши, иш графигининг бузилиши, ходимларнинг иш вақтида ўз жойида бўлмаслиги.
   

3-машғулот. ФАРМАЦЕВТИК ТАШКИЛОТИДА КАДРЛАР БОШҚАРУВИ АСОСЛАРИ
I.Мавзунинг мақсади. Фармацевтика ташкилотларида ходимларни бошқариш фаолияти, тамойиллари билан таништириш, фармацевт ходимларни бошқариш тизимининг асосий йўналишлари - мутахассисларни тўғри танлаш, уларни жой-жойига тўғри қўйиш ва самарали фаолият олиб бориш мақсадида ходимларни оқилона бошқариш ишлари бўйича билимларни шакллантириш.
II.Мавзунинг аҳамияти. Фармацевтика бозорининг ҳозирги ҳолатида рақобатнинг кучайиши шароитида ташкилотни бошқаришнинг мураккаблашуви кузатилмоқда. Бу шароитда ташкилотларнинг бошқарувида инсон омилининг алоҳида эътироф этилишига ва замонавий бошқарувнинг диққат марказида ходимларни бошқариш технологияларини ривожлантириш масалалари ўрин эгалламоқда. Буларнинг барчаси умумий бошқарувда кадрлар бошқаруви фанининг муҳимлиги ва аҳамиятини белгилайди.
III. Синов тестлари.

1. 
   “Ходимлар бошқаруви”га таъриф беринг :
   

1. 
   Кадрларни жой-жойига қўйишни ўрганувчи фан;
   
2. 
   Молиявий маблағларни бошқаришни ўрганувчи фан;
   
3. 
   Корхонанинг лавозим штатларини аниқловчи фан;
   
4. 
   Ходимлар билан ишлаш тизими, бу ишни ташкил қилиш усулларини ўрганувчи фан.
   

2. 
   Ходимлар – бу...
   

1. 
   Савдо-сотиқ, ишлаб чиқариш ва бошқариш фаолиятини амалга оширувчи ташкилот ишчилари;
   
2. 
   Савдо сотиқ фаолияти билан шуғулланувчи шахс ёки шахслар гурухи;
   
3. 
   Ишлаб чиқариш жараёнида бевосита иштирок этувчи ишчилар;
   
4. 
   Бошқарув аппаратидаги ходимлар;
   
5. 
   Барча жавоблар тўғри.
   

3. 
   Ишлаб чиқариш ходимлари қайси гуруҳларга бўлинади:
   

1. 
   Мутахассислар, менежерлар;
   
2. 
   Асосий ва қўшимча;
   
3. 
   Функционал мутахассислар, инженер мутахассислар;
   
4. 
   Техник жараёни мутахассислари, хизматчилари;
   
5. 
   Хамма жавоблар тўғри.
   

4. 
   Раҳбарлар ва мутахассислар орасида қандай фарқ бор:
   

1. 
   Қарор қабул қилиш ҳуқуқига эга бўлиш;
   
2. 
   Меҳнат интизомига риоя қилиш;
   
3. 
   Ишлаб чиқариш жараёнида бевосита иштирок этиш;
   
4. 
   Субординацияга риоя қилиш;
   
5. 
   Хамма жавоблар тўғри.
   

5. 
   Корхона фалсафаси – бу...
   

1. 
   Ходимлар билан ишлаш системасини ўрганувчи бир неча фанларнинг мураккаб натижаси;
   
2. 
   Корхонанинг йирик мақсадини амалга оширишга бўйсинувчи ахлоқий ва маъмурий норма ва қоидаларини тўплами;
   
3. 
   Ахлоқий хуқуқлар ва ўзаро муносабатларни тасдиқловчи асосий ҳужжат;
   
4. 
   Ҳамма жавоблар тўғри;
   
5. 
   Тўғри жавоблар йўқ.
   

1. 
   Ходимларни бошқариш тизими ва кадрлар бошқарувининг мохияти
   
2. 
   Ходимлар бошқариш тизимининг объекти сифатида фармацевтик ташкилотнинг ходимлари ва уларнинг таснифланиши
   
3. 
   Фармацевтика ташкилотининг кадрлар сиёсати
   
4. 
   Ходимларни режалаштириш
   
5. 
   Лавозимларга янги ходимларни танлаш
   
6. 
   Ходимларни жой-жойига қўйиш
   
7. 
   Кадрлар заҳирасини шакллантириш
   

Вазифа 1. “Фармацевтик ташкилот менежери” ўйинининг давоми. 1- машғулотнинг 1-вазифасида бажарилган вазифа асосида ҳар бир гуруҳда фармацевтик ташкилотнинг ташкилий тузилмасини бошқарув босқичларини кўрсатган ҳолда ишлаб чиқинг. Бажарилган вазифа асосида ҳар бир алоҳида гурухда мазкур ташкилотнинг бошқариш даражаларини кўрсатган ҳолда ташкилий тузилмасини ишлаб чиқинг. Ташкилотнинг бўлимларини ва ҳодимларининг лавозимларни аниқланг.

Вазифа 2. Бошқарув қарорини қабул қилиш кетма кетлиги асосида қуйидаги жадвални тўлдиринг.










Вазифа 3. Жадвалнинг бўш катакларига фармацевтик ташкилотни шакллантиришида қўлланадиган бошқарув қарорини қабул қилиш тамойилларини мос равишда тўғри жойлаштиринг.


Бошқарув тамойиллари:
1 Яккахокимлик
2 Шахсий манфаатни жамоа манфаатига бўйсиниши.
3 Ходимлар учун иш жойининг барқарорлиги.
4 Йўналишнинг ягоналиги.
5 Шажара (субординация).
6 Ваколат ва маъсулият.

№ п/п	Тамойилларнинг моҳияти	Тамойил номи
1	Бир мақсадга қаратилган ҳар бир гуруҳ ўзининг режа ва раҳбарига эга бўлиши.	?
2	Ваколат - бу буйруқ бериш ҳуқуқи, маъсулият эса унинг акси. Ваколат берилган жойда маъсулият юзага келади.	?
3	Ходимларнинг тез-тез алмашиниши ташкилотнинг самарадорлигини пасайтиради, ўз жойининг қадрига етадиган ўртамиёна раҳбар, ўз иш жойини тез алмаштирувчи истеъдодли, таниқли менежердан афзалроқ.	?
4	Буйруқлар бир раҳбар томонидан ягона занжир бўйлаб юқоридан пастга қараб берилади.	?
5	Бошқарув бўғини энг юқори мавқедаги рахбардан энг қуйи рахбаргача занжир сифатида бир қатор рахбарлардан ташкил топган. Бу иерархик тизимни маълум заруратсиз инкор этиш хато бўлар эди. Лекин бизнесга зарар келтирганда, бу иерархияга риоя этиш бунданда нотўғри бўлади.	?
6	Битта ходим ёки бир неча ходимлар гуруҳининг қизиқиши бутун катта ташкилот қизиқишидан устун бўлмаслиги керак.	?