Збекистон республикасининг

852-модда. Мол-мулкни ишончли бошқариш субъектлари
Қуйидагилар мол-мулкни ишончли бошқариш муассислари 
бўладилар:
мол-мулкнинг эгаси;
ер участкасига мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш 
ҳуқуқига эга бўлган шахс;
ваколатли давлат органи давлат мулки бўлган мол-мулкка нис-
батан;
мол-мулкка хўжалик юритуви ҳуқуқи асосида эгалик қиладиган 
корхона — мулкдорнинг рухсати билан;
қонунда назарда тутилган ҳолларда — нотариус, васийлик ва 
ҳомийлик органи, суд ёки бошқа ваколатли орган.
Қуйидагилар ишончли бошқарувчи бўлишлари мумкин:
фуқаро;
юридик шахс.
Мол-мулк давлат органига ишончли бошқарувга берилиши мум-
кин эмас.
Ишончли бошқарувчи фақат ўз розилиги билангина тайинла-
ниши мумкин.
Ишончли бошқарувчидан ташқари ҳар қандай шахс фойда олувчи 
бўлиши мумкин.
Мол-мулкни ишончли бошқариш бўйича ҳуқуқий муносабатларда 
уч субъект иштирок этади: бошқариш таъсисчиси (таъсисчи), ишончли 
бошқарувчи (бошқарувчи) ва фойда олувчи (учинчи шахс). Шу билан 
бирга, шарт нома тарафлари ёки контрагентлари фақатгина бошқарув 
таъсисчиси ва ишончли бошқарувчи ҳисобланади.

---

864
Бошқариш таъсисчиси деб мол-мулкни берувчи, ишончли бошқарувчи 
деб эса уни қабул қилувчига айтилади.
Бошқарув таъсисчисининг кўрсатмасига кўра, кимнинг манфаатлари 
учун ишончли бошқариш амалга оширилаётган шахс фойда олувчи деб 
аталади.
Эътиборга олиш лозимки, умумий қоидаларга кўра фақат мулк эга-
сигина бошқарув таъсисчиси бўлиши мумкин.
1. Бошқарув таъсисчиси: мулк эгаси; ер участкасини умрбод мерос 
қилиб олган шахс; давлат мулки ҳисобланган мулкка ваколатли бўлган 
орган; мулк эгаси рухсати билан-хўжалик юритиш ҳуқуқига эга бўлган 
корхона; қонунда назарда тутилган ҳолларда, нотариус, ҳомийлик ва 
васийлик органи, суд ёки бошқа ваколатли орган.
2. Ишончли бошқаришда бошқарувчи, мулкни бошқаришни амалга 
оширади. Таъсисчидан фарқли равишда, ишончли бошқарувчи сифатида 
фақат тижорат субъектлари бўлиши мумкин-тижорат ташкилотлари ва якка 
тадбиркорлар. Бу мол-мулкни ишончли бошқаришга бериш моҳиятини: 
мулк эгасининг мулкни профессионаллар, юқорида кўрсатилган тад-
биркорлик субъектлари қўлига бериш истагини таъминлайди. Лекин, бу 
ерда ҳам маълум истиснолар мавжуд. Биринчидан, мол-мулкни ишон-
чли бошқаришни амалга ошириш имкониятини назарда тутувчи махсус 
ҳуқуқ лаёқатига эга бўлмаган, унитар корхонага ўхшаган, тижорат таш-
килотлари ишончли бошқарувчи бўла олмайди. Ундан ташқари, унитар 
корхонани ишончли бошқарувчи ролини ўйнашига бўлган таъқиқ дав-
лат мулкини «ишончли бошқарув»даги унитар корхонанинг бирон-бир 
мансабдор шахсига махфий тарзда бериб юборишни олдини олишга 
имкон беради. Иккинчидан, шарт номанинг бу тарафини тавсифлашда 
шунингдек, ижро ишончли бошқарувини ажратиб кўрсатиш зарур. Уни 
амалга оширишда ишончли бошқарувчи сифатида нафақат тижоратчи 
фуқаролар ва якка тадбиркорлар, балки, тижоратчи бўлмаган фуқаролар 
ва нотижорат ташкилотлари(масалан, фонд), идорларни истисно этган 
ҳолда, иштирок этиши мумкин. Муҳим жиҳати, бу ишончли бошқарув 
мол-мулк эгасининг мулкини кўпайтириш учун эмас, балки уни сақлаш 
ёки тақсимлаш, яъни нотижорат мақсадларида таъсис этилади. Ушбу 
ҳолатларда бошқарувчининг қанчалик профессионаллиги эмас, бошқарув 
таъсисчисининг унга бўлган синалган ишончи муҳимдир.

---

865
Ишончли бошқарувчи фуқаро ва (ёки) юридик шахс бўлиши мумкин.
Мол-мулк давлат органина ишончли бошқарувга берилмайди.
Ишончли бошқарувчини тайинлаш фақат унинг розилиги билан амалга 
оширилади.
3. Ишончли бошқариш бўйича ҳуқуқий муносабатларда даромад 
олувчи алоҳида мақомга эга. Юқорида айтиб ўтилганидек, даромад олувчи 
мол-мулкни ишончли бошқариш шарт номаларида тараф ҳисобланмайди — 
унинг мақоми мажбуриятда учинчи шахс мақомига мосдир.
Даромад олувчи мол-мулкни ишончли бошқариш шарт номасида 
кимнинг фойдаси ва манфаатларига ишончли бошқариш амалга ошири-
лаётган шахс ҳисобланади. Қонун чиқарувчи даромад олувчи шахсига 
қандайдир алоҳида талаблар қўймайди. Улар ҳар қандай шахс: ҳам якка 
тадбиркорлар, ҳам тадбиркор бўлмаган фуқаролар; тижорат ва нотижорат 
ташкилотлари ва бошқ. бўлиши мумкин. ягона истисно шуки, ишончли 
бошқарувчининг ўзи ўзи ишончли бошқарувчи ҳисобланган шарт номада 
ҳар қандай шароитда ҳам даромад олувчи бўла олмайди — бу ҳолатда 
мол-мулкни ишончли бошқариш шарт номаси ўзининг бутун моҳиятини 
йўқотади.