Збекистон республикасининг

508-модда. Ҳадя шарт номасини бажаришдан бош тортиш
ва ҳадяни бекор қилиш мумкин бўлмаган ҳоллар
Ҳадя шарт номасини бажаришдан бош тортиш ва ҳадяни бекор 
қилиш тўғрисидаги қоидалар оғзаки тузилган ҳадя шарт номаларига 
нисбатан қўлланмайди.
1. ФКнинг 504-моддасига биноан ҳадя қонунда кўрсатилган маълум 
бир ҳолатларда оғзаки амалга оширилиши мумкин. Жумладан, ҳадя 
амалга оширилаётган пайти фуқароларнинг энг кам ойлик иш ҳақининг 
10 баробаридан кўп бўлмаган совғалари.
2. Шарҳланаётган модданинг нормасидан келиб чиқадиган бўлсак, 
қуйидагилар қўлланилмайди:
B
ФКнинг 506-моддасидаги ҳадя шартномасини бажаришдан бош тортиш 
тўғрисида қоидалари. Бу ҳолда, ФКнинг 506-моддаси 1-қисмида кўрсатилган 
ҳолатлар, яъни соғлиқ аҳволи ва бошқа ҳолатлар аҳамиятга эга эмас.
B
ФК 507-моддаси қоидалари. Хаттоки ҳадя қилувчининг ҳаёти 
қасддан жудо қилинган бўлса ҳам ҳадяни суд бекор қилиш ҳуқуқига эга 
эмас(меросхўрларнинг талабларига биноан). Аммо бу ҳол совғанинг суд 
томонидан амалга оширилган қонунбузарлик учун мусодара қилинишига 
халақит қилмайди.

---

228
509-модда. Камчиликлари бўлган мол-мулкни ҳадя
қилиш оқибатлари
Ҳадя қилинган ашёдаги камчиликлар туфайли ҳадя олувчининг 
ҳаёти, соғлиғи ёки мол-мулкига етказилган зарар, агар бу камчиликлар 
ашё ҳадя олувчига топширилгунга қадар пайдо бўлгани аниқ кўриниб 
турган камчиликлар жумласига кирмаслиги ва ҳадя қилувчи бу ҳақда 
билган бўлса-да, ҳадя олувчини огоҳлантирмаганлиги исбот қилинган 
бўлса, ушбу Кодекс 57-бобида назарда тутилган қоидаларга мувофиқ 
ҳадя қилувчи томонидан қопланиши лозим.
1. Шарҳланаётган модданинг қоидалари фақатгина ҳадя олувчи фуқаро, 
шу жумладан, якка тартибдаги тадбиркор бўлганда қўлланилади.
Шуни айтиб ўтиш керакки, айнан ҳадя этилган ашёнинг камчиликлари 
ҳадя олувчига етказилган зарарнинг сабаби ҳисобланади. Бу камчиликлар 
конструктив, рецептур ва ҳоказо бўлиши мумкин, шунингдек ашёнинг 
ҳолати, ҳадянинг эскириши даражаси, унинг техник, технологик ва бошқа 
камчиликларидан келиб чиқиши мумкин. Бу камчиликларнинг асосий 
хусусиятлари уларнинг яққол кўринмайдиган хусусиятга эга бўлиши 
зарурлигида акс этади, бошқача айтганда, улар оддий кўрикда, тортишда, 
синовда ва бошқаларда ҳадя олувчи томонидан фош қилинмайди(масалан, 
касал ҳайвон топширилган бўлса, унда унинг аломатларини махсус вете-
ринар кўригисиз фош қилиб бўлмайди).
2. Шарҳланаётган моддадаги оқибатлар келишининг муҳим шарт-
шароитларига қуйидагилар киради:
А) Ҳадя қилувчининг ашёнинг барча камчиликларини сўзсиз билиши. 
Шу билан бирга, шарҳланаётган модда императив тарзда баён этилган:ҳадя 
қилувчи билган бўлса(яъни бу ерда ҳадя қилувчи билиши лозимлиги 
ҳақида гапириб ўтилмаган). Бошқача қилиб айтганда, ҳадя қилувчига 
ашёнинг камчиликлари тўғрисида аниқ маълум бўлганлигини исботлаб 
бериш лозим бўлади.
Б) Ашёнинг камчиликлари борлиги тўғрисидаги огоҳлантиришнинг 
йўқлиги. Бу ҳолатда бундай огоҳлантиришнинг шакли рол ўйнамайди: 
ҳаттоки ҳадя шарт номаси ёзма шаклда тузилган бўлса, ҳадя қилувчи ҳадя 
олувчини оғзаки тарзда камчиликлар тўғрисида огоҳлантирган бўлса, бу 
ҳолатда огоҳлантириш борасидаги мажбурият бажарилган деб ҳисобланади.

---

229
3. Шарҳланаётган модданинг қоидаларини тўғри қўллаш билан боғлиқ 
бўлган кўпгина алоҳида вазяитларга эътибор бериш лозимдир:
B
исботлаш мажбурияти ҳадя қилувчига қўйилади. Бошқача айтганда, 
акси исботланмагунча, ҳадя берувчи мажбуриятни бузганлиги учун у 
виждонсиз муносабатда бўлган деб ҳисобланади;
B
агарда ҳадя қилувчи камчиликлар тўғрисида билганлиги исботланиб 
берилса, унда у айбдан ташқари жавобгарликга тортилади (ФК 1017-м).