«Ўзбекистон темир йўллари» датк

* - ma’lumot materiallaridan olinadi.
Idishli-о‘rovli va donali yuklar

Q_s.j. = 450000 · 1,1 / 365 = 1356.2 t/sut;

Q_s.k. = 485000 ·1,1 / 365 =1461.6 t/sut;

n_4.j = 1356.2 · 1 / 50 = 28 vag/sut;

n_4.k = 1461.6 · 1 / 50 = 30 vag/sut
Konteynerlar

Q_s.j. = 380000 · 1,1 / 365 =1145.2 t/sut;

Q_s.k. = 370000 · 1,1 / 365 =1115.1 t/sut;
N3_.j. =1145.2 ·0.7/ 1.7 = 472 kont/sut;
N3_.k. =1115 ·0.7/ 1.7 = 460 kont/sut;
N_5.j. =1145.2 · 0.3/ 3 = 115 kont/sut;
N_5.k. =1115.1 · 0.3/ 3 =112 kont/sut;

n_4.j. = 472 / 11+115/5 = 66 vag/sut;

n_4.k. = 460 /11 +112/5= 65 vag/sut
Og‘ir vazinli yuklar
Q_s.k. = 170000 · 1,1 / 365 = 512.3 t/sut;
Q_s.j. = 200000 · 1,1 / 365 =602.3 t/sut;

n_4.j. = 512.3 · 1,0 / 48 = 11 vag/sut;

n_4.k. = 602.3 · 1,0 / 48 = 13 vag/sut


Madan

Q_s.j. = 950000 · 1,2 / 365 =3123.3 t/sut;

n_4.k. = 3123.3 · 0.6 / 71 = 27 vag/sut;

n8_.k. = 3123.3 · 0.4 / 124 = 11 vag/sut;
Paxta tolasi

Q_s.j. = 58000 · 1,2 / 365 =190.7 t/sut

;n_4.k. = 190.7 · 1 / 54 = 4 vag/sut;
Don yuklari
Q_s.j. = 100000 · 1,2 / 365 =328.8 t/sut
;n_4.k. = 328.8 · 1 / 42.8 = 8 vag/sut;
Hisob-kitob natijalarini 1.1-jadvalga kiritamiz.
Stаnsiyaning sutkаlik hisоbiy yuk vа vаgоn аylаnmаsi

№	Yuk turlаri	Qy t/yil	Qs t/sut	N3 k	N5 k	N20 k	n4 v/sut	n8 v/sut	nuch v/sut
				kоnt/sut
J o` n а sh	Idishli-o`rоvli vа dоnаli yuklаr	450000	1356.2	-	-	-	28	-	28
	Kоntеynеrlаr	380000	1145.2	472	115	-	66	-	66
	Оg`ir vаznli yuklаr	200000	602.3	-	-	-	11	-	11
	Ma’dan	950000	3123.3	-	-	-	27	11	49
	Paxta tolasi	-	-	-	-	-	-	-	-
	Don yuklari	100000	328.8	-	-	-	8	-	8
K е l i sh	Idishli-o`rоvli vа dоnаli yuklаr	485000		-	-	-	30	-	30
	Kоntеynеrlаr	370000	1115.1	460	112	-	65	-	65
	Оg`ir vаzinli yuklаr	170000	512.3	-	-	-	13	-	13
	Paxta tolasi	58000	190.7				4		4

2. Mexanizatsiyalashgan ombor turlarini tanlash va ularning asosiy gabarit о‘lchamlarini hisoblash.

Yuklarni saqlash, ortish-tushirish uchun ombor turlarini tanlash yuklarning fizika-kimyoviy xususiyatiga, tashqi muhit ta’siriga, barqarorligiga, saqlash muddatiga, yuk aylanmasi miqdoriga, yuklarni ortish-tushirish va saqlashning texnologik usullariga va shu kabilarga bog‘liqdir.

Ombor turlarini tanlashda davlatimizdagi va xorijiy davlatlardagi ilmiy tekshirish va loyiha institutlaridagi ishlab chiqarilgan namunaviy va ilg‘or mexanizatsiyalashgan va avtomatizatsiyalashgan omborlarni tanlab olishga harakat qilish kerak. Tanlab olingan ombor yuklarni ortish-tushirish va ombor ishlarini bajarishda optimal texnika – iqtisodiy kо‘rsatgichlarni ta’minlashi lozim, hamda tunu-kun ishlashga mо‘ljallangan bо‘lishi kerak.
2.1. Idishli - о‘rovli va donali yuklar uchun yopiq omborlarni
tanlash va ularning asosiy gabarit о‘lchamlarini hisoblash.

Bir necha yuzlab nomdagi yuklar idishli - о‘rovli va donali yuklar turkumiga mansub bо‘lib, ular qimmatbaho yuklar hisoblanadi. Shuningdek idishli - о‘rovli va donali yuklarning kо‘pchilik qismi tashqi atmosfera (yomg‘ir, qor, namgarchilik va h.k.) ta’siriga barqaror emas. Shuning uchun bu yuklarni yopiq omborlarda saqlash maqsadga muvofiqdir (1-va 2-rasm).

Idishli - о‘rovli va donali yuklarni yopiq vagonlarga ortish va ulardan tushirish, hamda ombor ichi ishlarini tashkil etishda asosan kichik gabaritli vilkali avto va elektr yuklagichlardan foydalaniladi. Bu yuklagichlar taglik (poddon) lar bilan birgalikda ishlatiladi. Idishli - о‘rovli va donali yuklarni о‘lchamlari 1200 x 800 mm bо‘lgan taglikka taxlab, hosil bо‘lgan paketni ombor ichida bir - birini ustiga taxlab saqlanadi.
Ortish-tushirish fronti (OTF) ning zaruriy uzunligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

L_fr. = n₄ · ℓ₄ / m + a_m , m (2.1)

bu yerda n₄ – hisobiy sutkalik tо‘rt о‘qli vagon aylanmasi^**, vag/sut;

ℓ₄ - tо‘rt о‘qli vagonning avtoulagich о‘qlari bо‘yicha uzunligi^*,m;
m - vagonlarni OTF ga olib kirib berishlar soni (2  m  6);
** - jо‘nash va (yoki) kelish bо‘yicha 1.1-jadvaldan olinadi:

1- rasm. Tashqarisida temir yо‘li va avtoyо‘lak joylashgan yopiq
ombor (SP-18-72)

1. 
   kichik gabaritli mexanik yuklagich; 2- yuk paketi; 3- ombor rampasi; 4- temir yо‘li; 5- yopiq vagon; 6- avtoyо‘lak.
   

2-rasm. Ichkarisida temir yо‘li va tashqarisida avtoyо‘lak
joylashgan yopiq ombor (1GS)
1- kichik gabaritli mexanik yuklagich; 2- yuk paketi; 3- ombor rampasi;
4- temir yо‘li; 5- yopiq vagon; 6- avtoyо‘lak; 7- yopiq vagon eshigini tambalash uchun kо‘tarilgan yо‘lakcha.
a_m - OTF ni manevr ishlari uchun zarur bо‘lgan qismining uzunli-
gi (a_m = 15  25), m.
Omborning zaruriy madonini о‘rtacha yuklama uslubida aniqlash mumkin:

F_om = [Q_s.j. · t_saq.j.· K_о‘.y. · (1-α) / ρ] +

+ [Q_s.k. · t_saq.k.· K_о‘.y. · (1-α) / ρ] , m² (2.2)

bu yerda Q_s.j.,Q_s.k. - muvofiq ravishda jо‘nash va kelish bо‘yicha hisobiy

sutkalik yuk aylanmasi^**, t/sut;
t_saq.j. , t_saq.k. - muvofiq ravishda jо‘nash va kelish bо‘yicha yuklarni
omborda meyoriy saqlash muddati^*, sut;
K_о‘.y. - о‘tish joylari va yо‘laklari uchun qо‘shimcha maydonni
inobatga oluvchi koeffitsiyent^*;
α - bir transport turidan boshqa transport turiga yuk-
larni bevosita ortishni inobatga oluvchi koeffi-
siyent^*;
ρ - ombor poliga tushadigan о‘rtacha yuklama^*, t/m².
Omborning zaruriy maydoni (F_om) ni uning eni (B_om) ga bо‘lish orqali omborning zaruriy uzunligi aniqlanadi:

L_om = F_om / B_om , m (2.3)

Omborlar soni quyidagicha aniqlanadi:

N_om = L_om / L_tip , dona (2.4)

bu yerda L_tip - namunaviy loyiha bо‘yicha bir dona omborning uzunligi, m.

Aniqlangan omborlar soni butunlanadi (katta tomonga) va qabul qilingan omborning uzunligi va maydoni quyidagicha aniqlanadi:

L^'_om = N_om · L_tip , m (2.5)

F^'_om = B_om · L^'_om , m² (2.6)

quyidagi shartlarga rioya qilinishi kerak:

L^'_om ≥ L_om va F^'_om ≥ F_om

L_fr.j.. = 28 · 14,73 / 5 +20 = 103 m; L_fr.k. = 30 · 14,73 / 5 +20 = 109 m.

F_om= [1356.2 · 1,5 · 1,7 · (1 - 0,15) / 0,85] +

+ [1461.6 · 2 · 1,7 · (1- 0,15) / 0,85] = 7185 m² .

Idishli-о‘rovli va donali yuklarni saqlash uchun tashqarisida temir yо‘li joylashgan SP-18-72 yopiq omborini qabul qilamiz (B_om = 18 m;

L_tip = 72 m).

L_om = 7185 / 18 = 400 m; N_om = 400 / 72 = 6 ta ombor;

L^'_om = 6 · 72 = 432 m; F^'_om = 18 · 432 = 7776 m²;
L^'_om = 432 m. > L_om = 400 m . F^'_om= 7776 m² > F_om = 7185 m²
2.2. Konteynerlarni saqlash uchun ochiq maydonining asosiy gabarit о‘lchamlarini hisoblash.

Konteynerlar kranlar bilan jihozlangan ochiq maydonlarda saqlanadi. Konteynerlarni saqlash uchun ochiq maydonning (quyida konteyner maydon deb yuritiladi) asosiy gabarit о‘lchamlari ushbu konteyner maydoniga kelib tushayotgan konteynerlarning turiga, ularning soniga, konteyner maydonda konteynerlarning tо‘xtab turish muddatiga, bajarilayotgan texnologik operatsiyalarga va foydalanadigan mexanizatsiya vositalarining turiga bog‘liqdir.

OTF ning zaruriy uzunligi (2.1) formula yordamida aniqlanadi. i turdagi (3, 5 va 20 tonnalik) konteynerlarning saqlash uchun zaruriy konteyner maydon yuzasi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

F_i = [(N_i.j. · t_saq.j. + N_i.k. · t_saq.k.) · (1 - α) +

+ K_t · (N_i.j. + N_i.k.) · t_r + N_i.b. t_b] · ƒ _i ·K_о‘.y. , m² (2.7)

bu yerda N_i.j. , N_i.k. - muvofiq ravishda jо‘nash va kelish bо‘yicha hisobiy

sutkalik konteyner aylanmasi^**, kont/sut;
t_saq.j. , t_saq.k. - muvofiq ravishda jо‘nash va kelish bо‘yicha konteyner-
larni ochiq maydonda meyoriy saqlash muddati^*, sut;
K_t - konteyner parkidagi nosoz konteynerlarni inobatga
oluvchi koeffitsiyent, (K_t = 0,03  0,05);
t_b , t_r - bо‘sh va nosoz konteynerlarni ochiq maydonida
meyoriy saqlash muddati^*, sut;
ƒ _i - i turdagi (3, 5 va 20 tonnalik) bir dona konteyner-
ning ochiq maydonida egallaydigan joyi^*, m²;
N_i.b. - i turdagi (3, 5 va 20 tonnalik) bо‘sh konteynerlar
soni.
N_i.b.= | N_i.j. - N_i.k.| kont/sut.

Konteynerlarni saqlash uchun konteyner maydonning eni foydalaniladigan OTM ning turiga bog‘liq bо‘lib, ochiq maydonida:

a) ikki konsolli chor poyali kran ishlaganida (3-rasm, a),

B_m = L_pr - 2 · (v_a + v_o), m (2.8)

b) kо‘prikli yoki konsolsiz chor poyali kran ishlaganida (3-rasm, b),

B_m = L_pr - (v_g + v_e + v_o), m (2.9)

v) strelali kran ishlaganida (3-rasm, v),

B_m = ℓ_max - ℓ_min, m (2.10)

yoki
B_m = ℓ_max - a_kr, m (2.11)

bu yerda L_pr - kran proleti (oralig‘i) ^*, m;

v_a - kranni yurgizuchi aravachasining gabariti, (v_a = 0,3  0,7), m;
v_o - kranni yurgizuvchi aravachisining eng chiqib turadigan qis-
midan chetdagi konteyner (yoki yuk) gacha bо‘lgan xavfsizlik
oralig‘i, (v_o = 0,6  1,0), m;
v_g - qurilmalarning gabarit yaqinlashuvi, (v_g = 4,9), m;
v_e - kran osti yо‘llari ustunlarini (estakadani) eni,
(v_e = 0,5  0,8), m;
ℓ_max , ℓ_min - kran strelasining maksimal va minimal qanoti^*, m;
a_kr - kran kabinasining gabarit о‘lchami, m.
Konteynerlarni saqlash uchun konteyner maydonning uzunligi quyidagi formula orqali aniqlanadi:

L_m = F_m / B_m ,m (2.12)

О‘rta tonnajli va katta tonnajli konteynerlar alohida-alohida konteyner maydonlarda saqlanadi, chunki ularni ortib-tushirish uchun yuk kо‘tarishi har turli bо‘lgan kranlar ishlatiladi.

О‘rta tonnajli konteynerlar maydoni,

F_m = F₃ + F₅ , m

L_fr.j. = 66 · 13,92 / 6 +20 = 173 m; L_fr.k. = 65 · 13,92 / 6+20 = 171 m;

N_20.b.= | 63 - 63 | = 0 kont/sut;