Ózbekstan respublikasí bilim,ilimí HÀm innovaciyalar arnawli bilimlendiriw minstrligi

Juwmaqlaw
Juwmaqlap aytqanda, ásirler dawamında qáliplesken, búgingi kúnge shekem jetip kelgen, kúndelikli turmısta qollanılatuǵın, basqa tillerden kirip hám óz sózimizdey bolıp qáliplesip ketken, gónerip, qollanıwdan shıǵıp qalǵan , jańadan kirgen barlıq sózler sózlik quramdı quraydı. Biz jumısımızda qaraqalpaq folklorındaǵı yumir-satiralıq erteklerdiń úyrengenimizde, onıń sózlik quramınıń bay ekenligin, arab, parsı-tájik, monǵol, túrkiy sózlerdiń qollanılǵanın mısallar arqalı kórsetip óttik. Bul jumısta kóbirek parsı hám arab tilinen kirip, óz sózimizdey bolıp ketken sózlerdi kóplep kóriwimizge boladı. Qaraqalpaq erteklerde arab tilinen kirgen sózlerdi tematikalıq toparlarǵa bólgenimizde , dinge baylanıslı, jámiyetlik-siyasiy, turmıslıq sózlerge baylanıslı, sawda islerine baylanıslı, abstrakt mánili sózlerge baylanıslı kóplep ushrattıq. Máselen, dinge baylanıslı háziret, medresse, meshit, musılman; jámiyetlik-siyasiy tarawǵa baylanıslı hámir, ámir, sultan, hákim, háziyne, mámleket, wázir, húkimet, nayıp, nazarat, jállad hám taǵı basqa sózlerdi ushratıwımızǵa boladı.
Qaraqalpaq xalıq erteklerinde sózlik quramdaǵı derlik barlıq sózlerdi, qanday taraw bolsa barlıqın kóriwimizge boladı. Demek, bunnan kórinip turadı qaraqalpaq xalıq awızeki dóretpeleri tillik jaqınan júdá bay.


Paydalanılǵan ádebiyatlardıń dizimi:
1. E. Berdimuratov. “Házirgi qaraqalpaq tili. Leksikologiya” Nókis.1964
2. E. Berdimuratov. “Ádebiy tildiń funkcionallıq stilleriniń rawajlanıwı menen qaraqalpaq leksikasınıń rawajlanıwı ” Nókis.1973
3. E. Berdimuratov. “Házirgi qaraqalpaq tili. Leksikologiya” Nókis.1994
4. J.Shámshetov “Qaraqalpaq tilindegi shıǵıs tillerinen kirgen sózler tariyxınan” Nókis. 1984
5. С.Е. Малов. Памятники древнетюркской писъменности, 1951.
6. Н.А. Баскаков. Состав лекики каракалпакского языка и структура слова. Сб. «Исследования по сравнитъной грамматика тюркских языка », лексика, М. 1962
7. Q. Paxratdinov. A. Ótemisov. “Qaraqalpaq tilindegi shıǵısı arabsha sózler”. Nókis.2015
8. Q. Paxratdinov. A. Ótemisov. “Qaraqalpaq tilindegi shıǵısı parsısha sózler”. Nókis.2017
9. Bolǵanbay ulı Á, Qali ulı Ǵ “Házirgi qazaq tiliniń leksikologiyası men frazeologiyası”. Almata. 1997
10. Nematov H, Rasulov R, “Ózbek tili sistem leksikologiyasi asoslari”. Toshkent. 1995
11. Ózbek tili leksikologiyasi. Toshkent. “Fan”. 1981
12. U. Tursunov, J. Muxtorov, Sh. Rahmatullaev “Hozirgi ózbek adabiy tili”. Toshkent “Óqtivchi”.1992
13. SH. Ábdinazimov “Qaraqalpaq tili tariyxı” Nókis. 2017
14. SH. Ábdinazimov “Qaraqalpaq tili tariyxı” Nókis. 2017
Kórkem ádebiyatlar
1.“Qaraqalpaq folklorı ertekler” 67-76 tom. Nókis.2015
2. “Qaraqalpaq folklorı ertekler” I TOM. Nókis.1977

1^ E. Berdimuratov. “Házirgi qaraqalpaq tili. Leksikologiya” Nókis.1994

2^ V.K. Favorin. “Sinonimı v russkom yazike”. Sverdlovsk. 1953.3-bet

1^ Bolǵanbay ulı Á, Qali ulı Ǵ “Házirgi qazaq tiliniń leksikologiyası men frazeologiyası”. Almata. 1997

2^ Bolǵanbay ulı Á, Qali ulı Ǵ “Házirgi qazaq tiliniń leksikologiyası men frazeologiyası”. Almata. 1997

1^ J.Shámshetov “Qaraqalpaq tilindegi shıǵıs tillerinen kirgen sózler tariyxınan” Nókis. 1984. 32-bet

1^ N. M. Shanskiy. “Leksikologiya sovremennogo russkogo yazika” Moskva.1964, 70-bet.

1^ Н.А. Баскаков. Состав лекики каракалпакского языка и структура слова. Сб. «Исследования по сравнитъной грамматика тюркских языка », лексика, М. 1962, 69-бет.

1^ Н.А. Баскаков. Состав лекики каракалпакского языка и структура слова. Сб. «Исследования по сравнитъной грамматика тюркских языка », лексика, М. 1962, 69-бет.

1^ Н.А. Баскаков. Состав лекики каракалпакского языка и структура слова. Сб. «Исследования по сравнитъной грамматика тюркских языка », лексика, М. 1962, 69-бет.

2^ J.Shámshetov “Qaraqalpaq tilindegi shıǵıs tillerinen kirgen sózler tariyxınan” Nókis. 1984

1^ J.Shámshetov “Qaraqalpaq tilindegi shıǵıs tillerinen kirgen sózler tariyxınan” Nókis. 1984

1^ Н.А. Баскаков. Состав лекики каракалпакского языка и структура слова. Сб. «Исследования по сравнитъной грамматика тюркских языка », лексика, М. 1962, 69-бет.

1^ С.Е. Малов. Памятники древнетюркской писъменности, 1951.360-418-бет