Ózbekstan respublikasí informaciyalíq texnologiyalarí HÁm kommunikaciyalarín rawajlandíRÍw ministrligi

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI

MUHAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ TASHKENT INFORMACIYALÍQ
TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALÍ
TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI HÀM KÀSIP TÀLIM FAKULTETI
« Informaciya qáwipsizligi» baǵdarı
2-kurs 305-21 topar studentı
Dúysenbaeva Dilfuzanıń
« Kiberqáwipsizlik tiykarları »
páninen jazılǵan
ÓZ BETINSHE JUMISI

Tayarlaǵan _________________ D.Dúysenbaeva
Qabıllaǵan _________________ Q. Seytnazarov


Nókis-2022


Tema:Enigma shifrlaw mashinası hám onıń shıdamlılıǵı
Jobası:
Kirisiw
Tiykarǵı bólim
1. Enigma shifrlaw mashinası ne?
2. Enigma shifrlaw apparatı islew prinspi.
3. Enigmaning natiyjeliligi hám isenimligi.
Juwmaq.
Paydalanılǵan ádebiyatlar

Kirisiw
Eń ataqlı elektr rotatsion shifrlaw mashinası - " Enigma" dıń tariyxı 1917 jılda - Gollandiyalıq Ugo Koch tárepinen alınǵan patent menen baslanadı. Keyingi jılı patentti Artur Sherbius satıp aldı, ol kommerciya iskerligin avtomobil nusqaların da fizikalıq shaxslarǵa, da nemis armiyası hám teńiz flotına satıwdan basladı. Nemis áskerleri Enigma-ni jetilistiriwde dawam etpekte. Ringlardıń (nemischa Ringstellung) pozitsiyasini belgilewdi esapqa almaǵanda, hár qıylı tuymesheler sanı 1016 edi. 1920 -jıllardıń aqırı - 1930 -jıllardıń baslarında, nemis zodagonlari Xans Tilo-Shmidt tárepinen uzatılǵan avtomobil haqqındaǵı maǵlıwmatlarǵa qaramay, kommerciya versiyalarınıń ámeldegi nusqaları, ingliz hám fransuz razvedkalari kriptanaliz wazıypasın óz moynına alalmadılar. Itimal, sol payıtqa deyin olar shifrdı buzılmas dep esaplawǵan. Biraq, úsh adamlıq Polshalıq matematikalıqlar toparı bunday dep oylamaǵan hám 1939 jılǵa shekem " Enigma" menen " gúres" ústinde jumıs alıp barǵan hám hátte " Enigma" tárepinen shifrlanǵan kóplegen xabarlardı qanday oqıwdı bilgen. 1938 jıl dekabrden baslap shifrlaw protokolındaǵı ózgerisler, Polsha Germaniya tárepinen basıp alınıwınan aldın ingliz razvedkachilariga etkazilgan nátiyjeler arasında " Enigma" dıń eki " janlı" nusqası hám altı egiz " Enigmas" den ibarat bolǵan hám dekodlashda járdem bergen " Bomba" elektromexanik mashinası (prototip) bar edi.

Enigmaning shifrlaw apparatı tómendegi suwretde suwretlengen.