Ózbekstan respublikasí informaciyalíq texnologiyalarí HÁm kommunikaciyalarín rawajlandíRÍw ministrligi muhammed al-xorezmiy atindaǵÍ TASHKENT informaciyalíq texnologiyalarí universiteti nókis filialí Kompyuter injiniring fakulteti

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI
MUHAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ
TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI NÓKIS FILIALÍ
Kompyuter injiniring fakulteti
Ózbek tili hám shet tili pánler kafedrası
Informaciya qáwipsizligi baǵdari
n kurs 305-20 topar studenti
Jumamuratov Jaxangerdiń
Akademiyalıq jazıw
páninen





O’Z BETINSHE JUMISI
Tema: Gazeta hám jurnallardaǵı maqalalardı talqılaw
Tayarlaǵan _________________ J.Jumamuratov
Qabıllaǵan _________________ U.Jaksimova
Nókis –2022

Tólepbergen Qayıpbergenovtıń “Qaraqalpaqpan táwekelshimen” shıǵarmasınıń tárbiyalıq áhmiyeti temasında didaktikalıq maqala

Tólepbergen Qayıpbergenov Ózbekstan Qaharmanı, Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı, Maxmud Qashqariy atındaǵı xalıq aralıq sıylıqlar iyesi. “Qaraqalpaqpan táwekelshimen” kitabı tiykarınan 4 bólimnen ibarat. Bul shıǵarmada keltirilgen qaraqalpaq xalqınıń

• 
  Ózińizden bul dúnyaǵa ırazı hám narazı kúnlerińiz?
  
• 
  Ekewi de bir kún, yaǵniy meniń bul dúnyaǵa kelgen kúnim! Quwanıshlarǵa tap bolsam, sol kúnge narazı bolaman.
  

• 
  Ózge millerlerge múnásebetińiz?
  
• 
  Es-aqılı pútin insan ózine, milletine qanday múnásebette bolsa, ózge millerlerge de dál sonday bolıwı shárt álbette.
  

- Doslarıńızǵa hám dushpanlarıńızǵa kóz-qarasıńız?

-Doslarım hám dushpanlarım jóninde oylasam, “Qabusnama” da jazılǵan Iskender Zulqarnaynnıń mınaday sózleri esime túsedi: “Hámme doslarımnan kóbirek payda kóremen, biraq olardań góre dushpanlarımnan kóbirek payda kóremen. Sebebi doslarım maǵan jaqsılıq etken bolıp, bazı jaman qılwalarımdı, ladanlıqlarımdı jasırıwǵa tırısadı, sol ushın, óz qáteliklerimdi sezbey, bilmey jasayman. Al, dushpanlarım bolsa, ladanlıqlarımdı bilip, olardı tikkeley júzime aytadı. nátiyjede, men jaman qılwalarımdı bilip, olardı tezirek dúzetiwge tırısıp jasayman”.
Ullı Iskender Zulharnaynnıń bul danalıǵı hárnir tiri insan kibi maǵan da bárha jol-joba sıyaqlı túyiledi.

-Adamlar arasındaǵı qanday múnásebetti unatpaysan?

-Áyyemgi grek filosofı Sokrattıń (469-399) “danalar hákimlerge sálem beredi, al hákimler danalarǵa sálem bemeydi” dep nalınǵanın esime salatuǵın jaǵday júz berse de nalımayman.

-Ata-anańızdıń tirilik waqtında olarǵa narazılıq bildirgen payıtıńız boldı ma?

-Ata-anamnıń qartayǵan gezlerinde mámleketten pensiya alıw mashqalasına túskenin kórgenimde, olarǵa narazılıq penen: “búytip ne qılasız? Dúnyaǵa keltirip, kamalǵa jetkergen altı perzentińiz saqlaydıǵoy?” degenimde, olar bir-birine qarastı. Men qısındım. Endi oylasam, pensiyanı alıwǵa umtılǵandaǵı maqsetleri de, óz perzentlerine ele de jeńillikler jaratıp beriw niyetleri ekenin endi, ózim pensiya jasında bolǵanda túsinip júrippen.

-Siz ushin ne qorqınıshlı hám ne kúlkili?

-Meniń ushın eń qorqınıshlı nárse- adamlardıń sumlıǵı, al eń kúlkili nárse – bazı sumlıqlardıń “meni heshkim túsinbeydi” degen oyda isler qılıwı.
Juwmaqlap aytqanda adam ámirinde kóp qáte-kemshiliklerge jol qoyadı. Sol waqıtta insan hesh bul islerden ókinbey alǵa háreket etiwi kerek ekenin túsindiredi. Sebebi ol adamnıń isengen dosları, jaqınları hám hár dayım qollap-quwatlaytuǵın ata-anası boladı. Tárbiyalıqáhmiyetke kelsek, ózge milletlerge húrmet etiwdi, dos tańlawda úgitler hám de ata-anaǵa húrmet eń baslısı ana watanǵa qaraqalpaq milletimizdi hám de qaraqalpaq tiline júdá joqarı húrmet penen qádirlewge úgitleydi. bul kitapta júdá qızıq maǵlıwmatlar bar meb tek kishi ǵana maǵlıwmat berip atırman. Sol sebepli bul kitaptı oqıp shıǵıwdı usınıs etemen. Eń baslısı ata-anaǵa húrmetti, ana watanǵa muhabbettı insan umıtpawı kerek.