Ózbekstan respublikasí joqarǵi bilimlendiriw, PÁn hám innovaciyalar ministrligi

Keyslardıń syujetliligi boyınsha túrleri.
Syujet bar ekenligine qaray keyslar:
-syujetli;
-syujetsiz boladı.
Syujetli keys, ádette, bolıp ótken waqıyalar haqqındaǵı gúrrińdi, shaxslar hám kárxanalar háreketlerin óz ishine aladı.
Syujetsiz keys, ádette, ayqın kórsetilgen syujetga iye bolmaydı, sebebi syujetning anıq ańlatpası kóp tárepten sheshimdi ashıp beredi. Sırtınan qaraǵanda jaǵdaydı anıqlawǵa, syujetti taǵı qayta qayta tiklewge járdem beriwi kerek bolǵan statistikalıq materiallar, esap -kitaplar, islenbeler kompleksinen ibarat boladı.
Keysda bayanlanǵan jaǵday syujetiniń waqıttaǵı izbe-izligi boyınsha keystiń túrleri. Keysda bayanlanatuǵın jaǵday syujetiniń waqıttaǵı izbe-izligi de keysning klassifikaciyaiy ayrıqsha qásiyetlerine óz tásirin ótkeredi. Bul belgige kóre keyslardıń úsh túrin parıqlaydı :
1.Ótken zamannan házirgi keliw rejimindegi keys;
2.Waqıt keyin basıp qaytarılatuǵın keys-yad ;
3.Boljaw keys.
1. Ótken zamannan házirge keliw rejimindegi keys bayanlanatuǵın hádiyselerdiń waqıttaǵı tábiyiy izbe-izligi menen xarakterlenedi, sebep-aqıbetli baylanıslardı jaqsı anıqlawǵa múmkinshilik beredi.
2. Waqıt keyin basıp qaytarılatuǵın keys-yadta waqıt keyin basıp qaytarıladı : ol jaǵdayda háreket etiwshi shaxslar nelerdi bolıp tabıladı, yaddıń ózi úzik-julıq, kóbinese bir sistemasız hám fragmentar boladı, bul waqıt shınjırın qayta qayta tiklewdi qıyınlastıradı. Óz mánisine kóre, keys analizi jaǵday rekonstrukstiyasi, onıń qandayda bir-bir biliw paradigması tárepinen aqıl etiliwinen ibarat boladı.
3. Boljaw keys jaqın ótken zamandaǵı hám házirgi waqıyalardıń talay tolıq bayanın beredi, odaǵı ob'ekttiń kelesidegi jaǵdayınıń eń jaqsı variantın islep shıǵıw wazıypasın qoyadı.

Jaǵday ob'ektine qaray keyslar túrleri. Jaǵday ob'ektine qaray keyslar shártli túrde úsh gruppaǵa bólinedi:
Shaxslarǵa tiyisli keys, ol jaǵdayda anıq sub'ektler: menejerler, siyasatshılar, basshılar ámel etediler.
Shólkemlestirilgen-institustional keys - onıń ob'ekti institustional sistemalar : shólkemler, firmalar, kompaniyalar, kárxanalar hám olar bólindileri bolıwı menen parıq etedi.
Kóp ob'ektli keys - ádette bir neshe háreket etiwshi ob'ektlerdi óz ishine aladı.

Juwmaqlaw

Joqarıdagilardan juwmaq etip sonı aytiwim múmkin, teoriyalıq hám ámeliy izertlewlerge tiykarlanıp, informatika pánin nátiyjeli úyreniw boyınsha tómendegi juwmaqlardı beriw múmkin:

- úyreniw xoshametlentiriliwi kerek (maqtaw arqalı );
- oqıwshılar ózleriniń úyreniwdegi jetiskenlikleri haqqında xabarlı bolsa, qızıqtırıw kúsheytiriledi ;
- úyreniwdiń aktiv dáwirlerin shólkemlestiriw kerek;
- úyreniw ótip atırǵan dáwirde kóplegen qolay jaǵdaylardı qollaw, oqıw jaǵdayların ózlestirip turıw kerek;
- oqıwshılar qansha kóp aktiv bolıp úyrense, ózlestiriw dawamlı hám tabıslı boladı, úyreniwdiń ınteraktiv usıllarınan paydalanıw hám toparıy úyreniwdi ótkeriw kerek;
- oqıw processinde járdemshi usıllardı qollaw arqalı úyreniw nátiyjesin asırıw múmkin, informatika pánlerin oqıtıw processinde interaktiv metodlardı qollaw oqıwshılar oqıw - biliw iskerligin aktivlestiriwge járdem beredi hám informatika pánlerin ózlestiriw dárejesin koteriliwine alıp keledi. Interaktiv metodlardı oqıwshılardı gruppalarǵa bolıp oqıtıwda da qollaw arqalı olardıń oqıw - biliw iskerligin kóteriw hám ǵárezsiz pikirley alıw qábiletlerin rawajlandırıw múmkin eken. Bul metodlardı informatika sabaqlarında qollaw ushın bolsa pánniń oqıtıw qásiyetlerin jaqsı biliw kerek. Yaǵnıy hár qanday informatika oqıtıwshı óz qanigeligi boyınsha jetkilikli bilimlerge iye bolǵanınan keyin, sol pándi oqıtıw qásiyetlerin - kurstı oqıtıwdıń aktuallıǵın, pánniń oqıtiliw sebeplerin, oqıtıw stilistikasin hám usılların, oqıtıw texnologiyasın, sabaqlarda lekciya, seminar, ámeliyat shınıǵıwların qanday shólkemlestiriw sıyaqlı ilimiy tájriybelerdi jaqsı iyelegen bolıwı kerek.

Paydalanılǵan ádebiyatlar
1. Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 5-sinf informatika
darsligiCho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Tashkent — 2008
2.А. Левин, «Сомоучитель работы на компьютере», М. 1997 год.56-62б.
3.“informatika o’qitish usullari” fanidan o ’quv uslubiy majmua Urganch2016
4.Демирчоглян Г.Г. Компьютер и здоровье. – М.: Издательство
Лукоморье, Темп МБ, Новый Центр, 1997г. – 256 с
5. www.ziyonet.com
6. www.arxiv.uz