Ózbekstan respublikasí joqarǵi bilimlendiriw, PÁn hám innovaciyalar ministrligi

Keys-stadi metodı tariyxı. Keys-stadi ámeliy jaǵdaylardı analiz etiw hám sheshiw tiykarında oqıtıw metodı retinde shet el tálimde dáslep huqıq salasında qollanıla basladı : ol dáslepki ret Garvard universitetiniń huqıq mektebinde 1870- jılda qollanılǵan edi. 1920 jılda Garvard biznes-mektep (GBM) oqıtıwshıları yuristlerdiń oqıtıw tájiriybesine súyene otirip, ekonomikalıq ámeliyattaǵı anıq jaǵdaylardı analiz etiw hám talqılawdı tálimniń tiykarǵı usılı etip tańlaǵanınan keyin usı oqıtıw usılı keń qollanıla basladı.

Áne sol waqıttan baslap GBM keyslardıń bay kompleksin jıynadı hám usı metodtı tálimniń ǵárezsiz konstepstiyası dárejesine shekem alıp shıqtı. Áyne sol sebepke kóre keys-stadi metodın kóbinese Garvard metodı dep te ataydı. Óz mánisine kóre, Garvard metodı tálim alıwshılardıń ámeliy jaǵdaylardı videomateriallar, kompyuter hám programmalıq támiynattan paydalanıp sheshiw boyınsha intensiv treningtan ibarat esaplanadı.
Keys-stadydiń eki klassik mektep- Garvard (Amerikada ) hám Manchester (Evropada ) mektepleri bar. Garvard mektep sheńberinde usı metod birden-bir tuwrı sheshimdi izlewdi úyretiw metodı esaplanıp, ekinshi mektep (Manchester) keysda bayanlanǵan mashqalalı jaǵday sheshiminiń kóp variantlılıǵın usınıs etedi. Amerika keyslari onlaǵan betli tekstti hám kóplegen sızılmalardı óz ishine aladı. Evropa keysları kólemi anaǵurlım kemirek.

Sırt ellerdegi biznes-mekteplerde ádetiy jaǵdaylardı úyreniwge oqıw waqtınıń ortasha 25% ten 90% ke shekem bolǵan bólegi ajıratıladı. Mısalı, Chikago universiteti biznes-mektepte oqıw waqtınıń 25% i keyslar úlesine, Kolumbiya universitetinde - 30%, Uortonda bolsa - 40% ine tuwrı keledi. Shınıǵıwlardı bul metod boyınsha ótkeriwge ajratılatuǵın saatlar sanı boyınsha onıń “dáslepki oylap shıǵarıwshısı” - Garvard jetekshilik etedi. Ápiwayı tıńlawshı GBMda oqıw waqtında 700 danaǵa shekem keyslardı kórip shıǵadı hám onıń ushın oqıw waqtıniń 90% ke shekem bólegin sarplaydı.

Bunda sonday anıqlıq kirgiziw kerek: finanslıq pánlerge qánigelesken mekteplerde keyslar úlesi tiykarǵı pánler - menejment, marketing, informaciya texnologiyaları, xızmetkerlerdi basqarıw hám sol sıyaqlılardan ibarat mekteplerdegige salıstırǵanda talay kem bolıp tabıladı.
Keyslardan tálim processinde paydalanıw studentlerde tómendegi zárúrli sapalardı qáliplestiredi:
* kritik pikirlew qábiletin rawajlandıradı ;
* shın (ob'ektiv) bolıwǵa úyretedi;
* teoriya hám ámeliyat ortasında tıǵız baylanıslılıqtı qáliplestiredi;
* mashqalalı jaǵdaydı jańasha qáliplestiriwge járdem beredi;

* jaǵdaylardı sheshiwde, oǵan tásir etiwshi faktorlardıń bar ekenligi hám olardıń tásirin itibarǵa alıwǵa múmkinshilik beredi;

* basqalar pikirin de qabıl ete alıw mamanlıǵın qáliplestiredi;
* soraw beriw mádeniyatın uyretedi;
* qabıl etilgen qarar ushın juwapkerlik sezimin tárbiyalaydı.

Keyslardan paydalanıwda tómendegi usıllardan paydalanıw múmkin: jalǵız tártiptegi prezentaciya, mikrotopar prezentaciyası, mikrotoparlarda hám keyininen ulıwma gruppada talqılaw, rolli oyınlar. Keyslardı sheshiwde tómendegilerge itibar beriw zárúr:

* tiykarǵı mashqalanı anıqlaw ;
* tiykarǵı mashqalaǵa tásir etiwshi faktorlardı anıqlaw ;
* tiykarǵı hám ekinshi dárejeli faktorlardı ajıratıw ;
* mashqalanı sheshiwdiń alternativ sheshimin de kórip shıǵıw ;
* eń maqul túsetuǵın (optimal ) qarar qabıllaw.

Keyslardı sheshiwde onı jazba usılda analiz qılıw, ol jaǵdayda aytılǵan mashqalanı jáne de tereńirek ańǵarıwǵa járdem beredi, jazba sóylew de ǵárezsiz, dóretiwshilik pikirlew uqıbın rawajlandırıwdıń eń nátiyjeli usıllarınan biri bolıp esaplanadı.

Metodikalıq islenbede, kásip-óner kolledjleri pedagogikalıq processte júz beriwi múmkin bolǵan hám arnawlı bir mashqalanı sáwlelendiriwshi ayırım keyslar usınıs etiledi. Bul keyslardı dúziwde institut bilimlerdi jetilistiriw fakulteti tıńlawshıları hám arnawlı sırtqı bólim studentleri (kásip-óner kolledji pedagogikalıq xızmetkerleri) niń ayırım pikirleri de itibarǵa alındı. Olardan pedagogikalıq uqıp tiykarları páni ámeliy shınıǵıwlarında studentlerdiń ǵárezsiz pikirlew hám qarar qabıllaw ilmiy tájriybelerin rawajlandırıw maqsetinde paydalanıw múmkin.