Ózbekstan respublikasí joqarǵi bilimlendiriw, PÁn hám innovaciyalar ministrligi

Case-study metodınıń ideyaları.
Case-study metodınıń ideyaları júdá jón bolıp tabıladı:
1. Metod pánler boyınsha bilimler alıw ushın mólsherlengen, olarda haqıyqat plyuralistik bolıp tabıladı, yaǵnıy qoyılǵan sorawǵa bir mánisli juwap ámeldegi bolmay, bir neshe juwaplar bolıp, olar bir-biri menen haqıyqat dárejesi boyınsha básekilesedi; oqıtıw wazıypası bul halda ana'anaviy sxemadan shetlesedi hám bir emes bir neshe tuwrı juwaplardı alıwdan hám olardı mashqala maydanına qaratıwdan ibarat boladı.
2. Oqıtıw aktsenti tayın bilimdi iyelewge emes bálki onı islep shıǵıwǵa student hám oqıtıwshınıń sherikligine qaratılǵan boladı ; case-study metodınıń ana'anaviy metodlardan principial ayırmashılıǵı sonda - bilimler alıw processinde demokratiya ámeldegi bolıp, bunda student basqa studentler hám oqıtıwshı menen mashqalanı talqılaw processinde teń haqlı bolıp tabıladı.
3. Metodtı qollaw nátiyjesinde tek ǵana bilimler, hátte kásiplik iskerlik ilmiy tájriybeleri alınadı.
4.Jaǵdaydı analiz qılıw metodınıń sózsiz abzallıǵı, bul tekǵana bilimler alıw hám ámeliy ilmiy tájriybelerdi qáliplestiriw bolıp ǵana qalmay, ol taǵı studentlerdiń qádiriyatlar, kásiplik poziciyalar, turmıslıq kórsetpeler, ayriqsha kásiplik turmıstı sezim etiw hám turmıstı ózgertiw sistemasın rawajlandırıw bolıp tabıladı.
5. Case-study metodında materialdı “qurǵaqlay” sezimiz bayanlaw menen baylanıslı bolǵan kemshilik jeńip ótiledi,- bul metodta emotsiyalar, dóretiwshilik báseki hám gúres sonshalıq ko'p, jaqsı islengen keysti talqılaw teatr spektaklın yadqa saladı.
Mámleketimizdegi bilimlendiriw tarawında keys-stadi, tiykarınan, qánigelerdi qayta tayarlaw hám mamanlıǵın asırıw sistemasında, ásirese basqarıw salasında qollanıladı. Keyingi jıllarda joqarı oqıw orınlarında da oqıtıwshılardıń keyslardı islep shıǵıw hám ámelge asırıwǵa qızıǵıwshılıq artıp atırǵanlıǵı gúzetilip atır.

Bul metodtıń atı anglichan “case-study” sózlerinen alınǵan. Bunda “case” - yashik, qutı, gilof, bet, “study” - úyreniw, izertlew, ilim menen shuǵıllanıw, oqıw páni, sabaq alıw, oqıw mánislerin ańlatadı. Bul metod haqqında anglichanlarda aytılatuǵın “case - true life”, yaǵnıy “keys - haqıyqıy turmıs” sóz dizbegine kóre keys - real turmıstan «bir úzindi». Soǵan kóre bul metodtı “ámeliy jaǵdaylardı oqıtıw metodi” dep te ataydı.

Keys-stadi metodı boyınsha úyrenilip atırǵan hár bir mashqala yamasa tema maydanınan ámelge asırılatuǵın jumıslar jobası, olardı orınlaw tolıq maǵlıwmatı, nátiyjeler hám juwmaqlar jıyındısı bólek keysti quraydı. Bul metod tálim processinde turmıslıq jaǵdaylardan paydalanıwǵa qaratılǵan. Bul bolsa, házirgi kúnde bilimlendiriw tarawındaǵı aktual bolǵan máselelerden esaplanadı. Bul mashqalanı sheshiw imkaniyatın beriwi bul metoddıń bólek áhmiyetke iye ekenligin kórsetip turıptı.
Keys penen islew texnologiyası.
Oqıw processinde keys penen islew texnologiyası :
* Keys materialları menen studentlerdiń individual ózbetinshe jumısı (mashqalanı identifikaciyalaw ; zárúrli alternativ, usınıs yamasa usınıs etiletuǵın ámellerdi tariyplew).
* Kishi gruppalarda zárúrli mashqalanı jáne onı sheshiwdi maslastırıw boyınsha islew.
* Ulıwma tartısta kishi gruppalar nátiyjelerin prezentaciya hám ekspertiza qılıw (oqıw toparı sheńberinde).
Jaqsı keys tómendegi talaplarǵa juwap beriwi kerek:
* Anıq qoyılǵan jaratıw maqsetine sáykes keliwi.
* Uyqas túrde quramalılıq dárejesin iyelewi.
* Ol menen islew waqıtında aktual bolıwı.
* Júdá tez tozıwı kerek emes.
* Analitik pikirlewdi rawajlandırıw.
* Tipik jaǵdaylardı súwretlew.
* Tartıstı keltirip shıǵarıw.
* Bir neshe qararlarǵa ıyelew.
Batıs mámleketlerindegi tálim mákemelerinde keys-stadi metodınan, yaǵnıy keyslardan paydalanıw oqıw rejesiniń 25 % in quraydı. Sol munásibet penen tálim mákemelerinde turmıslıq jaǵdaydan paydalanıwdıń áhmiyeti haqqında qısqasha toqtalıp ótemiz.
Tálim processinde turmıslıq jaǵdaydan paydalanıwdıń aktuallıǵı:
Keys-stadi tálim metodın túrli jaǵdaylardı úyreniwde qollaw - turmıstan alınǵan ádettegi jaǵdaylardı úyreniwdi shólkemlestiriw yamasa jasalma jaratılǵan jaǵdaylarǵa tiykarlanǵan halda tálim alıwshılardan tiyisli mashqalalardıń maqsetke muwapıq sheshimlerin izlewdi talap etiwge qaratılǵan tálim processinen ibarat.
Bul metod tálim alıwshılarǵa temaǵa tiyisli turmıslıq jaǵdaydı anıqlaw, boljawlardı ańlatıw, mashqalalardı anıqlaw, qosımsha informaciyalardı jıynaw, boljawlarǵa anıqlıq kirgiziw hám mashqalalardı tarqatıp alıw hám de olardı orınlawdıń anıq basqıshların proektlestiriw boyınsha ámeliy xızmetlerin modellestiriw imkaniyatın beredi.
Arnawlı bir turmıslıq jaǵdaylarǵa arnalǵan keyslardan paydalanıw tálim procesin haqıyqıy turmıs penen baylanıstıradı. Keysti kórip shıǵıwda tálim alıwshılar tálim alıw procesin jaratadı. Sol processtegi óz-ara hárekette olardıń haqıyqıy pikir almaslaw jaǵdayları kelip shıǵadı. Keys tálim alıwshılarǵa analiz qılıw, salıstırıw jolların qıdırıw hám mashqalanı tarqatıp alıw erkinligin beredi.