%збекстан республикасы жо№ары

2-soraw. Qaraqalpaq xalqinin` ta`lim-ta`rbiyaliq da`stu`ri besik jirlarinan baslanadi. Bala ta`rbiyasinin` o`zi besikten baslanadi. «Besik jiri» balalar fol`klori janrlarinin` biri bolg`ani menen onin` negizgi avtorlari ha`m atqariwshilari da analar. Tu`n uyqisin to`rt bo`lip, besik terbetip otirg`an analar jas na`restenin` kelesheginen u`mitler ketken. Besik jirlarinin` tematikasi ha`r qiyli bolip, negizinen ol ele esi enbey atirg`an na`restelerge bag`ishlang`an. Besik jirlarindag`i jilli-jumsaq so`zler ul bala menen qiz balag`a o`z aldina arnap aytiladi. Besik terbetip, ha`yiw jirlarin aytqan, ha`r bir ana o`z balasinin` jaqsi ta`rbiyalanip shig`iwin tileydi.
Ha`yyiw-ha`yyiw haydasi,
Qashan tiyer paydasi,
Qarag`im menin` erjetse,
Sonda tiyer paydasi.
Degen qatarlarda jas balanin` na`zikligi ha`m su`ykimligi suwretlense, al ekinshi bir besik jirlarinda anasinin` balasina aytqan tilek so`zleri seziledi.
3-soraw. O`tkendegi so`z sheberleri ta`repinen do`retilgen so`zlerdin` qaymag`i, xaliqtin` so`z o`neri, awiz a`debiyati, xaliq danalig`i bolg`an fol`klordin` u`lken bir bo`limi naqil-maqallar dep ataladi.
Xalqimiz balalardi miynet ete biliwge, o`mirde jaqsi jasawg`a na`siyatlaydi. Bilim aliw, oqiw menen bir qatarda xaliq naqil ha`m maqallar arqali balalardi a`dep-ikramli adam bolip o`siwge shaqirg`an. «Atag`a qaray ul o`ser, anag`a qarap qiz o`ser» degen so`z balanin` qalay o`siwi en` da`slep ata-anadan g`a`rezli ekenin bildiredi. bul jerde bala ta`rbiyasi menen en` aldi menen ata-analar qizig`iwi kerek ekenin aytadi.
4-soraw. Jumbaqlar-qaraqalpaq fol`klorinin` belgili bir tu`rlerinin` biri bolip, ol ko`p g`ana ellerdin` awiz eki a`debiyatinda bekkem saqlang`an. jumbaq-qaraqalpaq xalqinin` bala ta`rbiyalaw da`stu`rlerinde aktiv qollanilatug`injanrinin` biri bolip esaplanadi. Onda xaliqtin` du`n`yag`a ta`biyatqa ko`z-qaraslari, ja`miyetlik qatnaslari, oyi, qiyali, psixologiyasi, qullasi o`mir tirishliginin` barliq basqishlari so`z etiledi. Jumbaq balalardin` du`n`ya taniwin, ta`rbiya sirlarina oy juwirtip qarawin, qiyalin rawajlandiradi. Jumbaqlarda tu`r-tu`si, sin-sipati mazmunin bayanlap beredi. Al jumbaqti sheshiwshi adam, sol sipatlamalarg`a tiykarlanip, onin` sheshimin tabadi. Jumbaqlar erte da`wirlerden baslap sabaqliq sipatinda u`yreniledi. Sebebi jumbaq oqiwshinin` oy-o`risin ken`eytedi. Jumbaqlar en` da`slep ha`mmege tu`sinikli ju`da` tanis u`y buyimlarin, u`y haywanlarin, baw-baqsha o`simliklerin jumbaqlawdan baslanadi. Jumbaq «jum» ha`m «baq» degen eki so`zdin` qosindisinan do`relip, bir na`rseni oylap jasiriw degendi an`latadi.