%збекстан республикасы жо№ары

Tema: Qaraqalpaq balalar a`debiyatinin` baslaniw derekleri.
Jobasi:
1) Qaraqalpaq balalar a`debiyatinin` en` da`slepki derekleri
2) Qaraqalpaq balalar a`debiyatinin` payda boliwi ha`m qa`liplesiwi
3) S.Majitov, A.Dabilov, S.Nurimbetov, N.Da`wqaraev, A`.Shamuratov-qaraqalpaq balalar a`debiyatinin` da`slepki baslawshilari
Paydalanilg`an a`debiyatlar.
1. I.Kurbanbaev Qaraqalpaq balalar a`debiyati No`kis Qaraqalpaqstan 1992
2. XX a`sir qaraqalpaq a`debiyati No`kis-2002-j
3. N.Da`wqaraev Shig`armalarinin` toliq jiynag`i No`kis-1977-jil

4. A`.Shamuratov Shig`armalari No`kis-1982-j

1-soraw. Qaraqalpaq balalar a`debiyati og`ada ken` tarawli, keleshekti teren` sinaqqa alip, og`an sa`ykes etip jaslardi ta`rbiyalawdi na`zerde tutqan ha`zirgi zaman ko`rkem o`ner tarawinin` en` go`zzal tu`rlerinin` biri. Bala adamzat ushin qanshama da`rejede shiyrin bolsa, onin` a`debiyatin quraytug`in ko`rkem shig`armalar da sonshama da`rejede joqari man`izli, ko`rkem boliwdi talap etetug`in a`debiyat. Bul balalar a`debiyatinin` basli o`zgesheliklerinin` biri. Bug`an ilim menen texnikanin` jan`aliqlarin tanitiw maqsetinde jazilg`an a`debiyatlar da, fantastika, fil`mler, kibernetika ha`m basqa tarawlardan shig`armalar da kiredi. Balalardin` jas o`zgesheliklerin esapqa alip jazilg`an a`debiyatlardin` saylandilari da balalar a`debiyatina kiredi. Olar balalarg`a du`n`yani, qorshag`an ortalig`in tanitiw qa`siyetine iye boladi. Degen menen olardin` ba`ri de ko`rkem so`z qurallari arqali beriledi. So`ytip ko`rkem a`debiyat-balalar a`debiyatinin` tiykarin quraydi. Qaraqalpaq balalar a`debiyatinin` derekleri ku`ta` erteden baslanadi. Onin` fol`klordag`i u`lgisinde tuwisqan xaliqlar menen ha`tte Balkan yarim atawi menen, slavyan xaliqlari balalar a`debiyatindag`i miyraslardin` ko`shpeli syujetleri de ushirasadi. Al bu`gingi da`wirdegi balalar a`debiyatindag`i jan`asha turmis shinlig`i ortaq bolg`anliqtan tuwisqan geypara shig`armalardag`i tiykarg`i ug`imlar bir-birine usasip kelgeni menen o`zinin` o`zgesheligine iye bolip, u`nleslik qa`siyetine iye boladi. Usilardi ha`m qaraqalpaq balalar a`debiyatin izertlewlerdin` na`tiyjelerine qarap, qaraqalpaq balalar a`debiyatinin` derekleri: a) xalqimizdin` a`sirler boyi do`retken awizeki a`debiyatinan, onin` u`lgileri bolg`an balalardin` o`zleri aytatug`in ha`m balalar haqqinda ata-analar aytatug`in xaliq qosiqlarinan, ertek, an`iz, jan`iltpash, naqil-maqallardan, eposliq shig`armalardag`i balalarg`a arnalg`an miyraslardan b) klassikaliq a`debiyat wa`killerinin` balalarg`a qaldirg`an miyraslarinan: v) bu`gingi jan`asha turmis shinlig`inan: g) rus ha`m tuwisqan xaliqlar balalar a`debiyatinin` bir-birine o`z-ara baylanis ha`m ta`sirlerinen izlew maqsetke muwapiq boladi.