Ѳzbekstan respublikasi jokarg'i xam orta arnauli bilimlendiriu minstirligi tashkent mamleketlik texnika universiteti


босцич. Ноаницликни ташкил этувчиларининг мицдорий тасвирланиши


Download 0.74 Mb.
bet37/54
Sana30.04.2023
Hajmi0.74 Mb.
#1407236
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   54
Bog'liq
Begzad. Metrologiya asoslari 2

босцич. Ноаницликни ташкил этувчиларининг мицдорий тасвирланиши.

Х,ар бир аникланган потенциал дерекга хос болган ноаниклик киймати аникланади хам бахолаиади. Куиинча ноаникликнинг бир канча дереклар менен байланысли болган жалгыз х,иссасини бахолаш ёки аниклаш мумкин. Сонын менен мавжуд маглуматлар ноаникликнинг хамме дерекларини жеткиликли дарежеде х,исобга олаётганлигини к}фиб чикиш мух,им хам ноаникликнинг хамме дерекларининг адекхамт хисобга олинишини таъминлаш ушин зарур болган кушимча экспериментлар хам тадкикотларни пухта режалаштириш зарур.

  1. босцич. Якуний ноаницликни уисоблаш.

  1. боскичда алынган ахборот улума ноаникликка болган ёки алохида дереклар менен ёки бир канча дерекларнинг якуний эффектлари (самаралари) менен байланысли; болган бир канча микдорий тасвирланган хоссалардан иборатдир. Бу хоссаларни стандарт огишлар к}финишида ифодалаш хам мавжуд ко ид ал ар га мувофик; якуний стандарт ноаникликни алу ушин оларды жамлаш зарур. Кенгайтирилган ноаникликни алу ушин тегишли камров коэффициентидан пайдалану зарур.

  1. Улчанаётган шаманинг тасвирланиши

Ноаникликни бахолаш контекстида “олшеу катталигини тасвирлаш” айнан улчанаётган нафакат бир маъноли нарсанинг ифода килинишини, балки олшеу катталигини у байланысли болган параметрлар менен богловчи микдорий ифодаланишини такдим этишни хам талаб этади. Бу параметрлар бопща олшеу шамалари, тугридан-тугри улчанмайдиган шамалар ёки константалар булиши мумкин. Сонын менен намуна танлаш боскичи методикага киритилганми ёки йукми аник белгиланиши лозим. Агар у киритилган булса, у холда намуна танлаш методикаси менен байланысли болган ноаникликни бахолаш хам зарур. Бу хамме ахборотлар методикага хужжатда булиши лозим.
Аналитик олшеуларда айникса фойдаланилаётган методга байланысли булмаган натижаларни алу ушин молжелленген хам бунга мулжалланмаган олшеулар }фтасидаги фаркни утказиш мухим. Охиргилари купинча эмпирик методлар контекстида куриб чикилади.

  1. Ноаниклик дерекларининг намоён булиши

Энг авхамло, ноаникликнинг мумкин болган дереклари руйхатини тузиш зарур. Бу боскичда микдорий аспектларни хисобга алуга зарурат йук; факатгина айнан куриб чикилиши керак болган нарсага нисбатан тулик аникликни таъминлаш максад болып хисобланади.
Ноаниклик дерекларининг руйхатини тузишда одатда оралик шамалардан натижаларни хисоблаш ушин фойдаланиладиган тийкарги ифодалардан баслаш кулайдир. Бу ифодадаги хамме параметрлар уз ноаникликларига ийе булишлари мумкин хам солнинг ушин улар ноаникликнинг потенциал дереклари болып х,исобланади. Боннан тапщари, аник; к}финишда улчанаётган шама кийматини табыу ушин фойдаланиладиган ифодага кирмайдиган, лекин солнга карамай натижага (масалан, экстракция хамкти ёки температура) таъсир киладиган бопща параметрлар х,ам булиши мумкин. Ноаникликнинг яширин дереклари х,ам булиши мумкин. Бу хамме дереклар руйхатга киритилиши лозим.
Ноаниклик дереклари руйхати тузилгандан сунг олардынг натижага таъсирини тийкарынан х,ар бир таъсир баъзи бир параметрлар менен байланысли болган олшеолардынг расмий модели деп ёки тенгламада узгарувчан деп тасвирлаш мумкин. Бундай тенглама натижага таъсир этувчи индивидуал омиллар атамаларида ифодаланган олшеу жараёнининг тулик моделини ташкил этади. Бу функция жуда мураккаб булиши мумкин хам уни куиинча аник куринишда ёзиш мумкин эмас. Бирок, У мумкин болган жойда бундай ифодаланиш шакли улума хдлда ноаникликнинг индивидуал ташкил этувчиларини жамлаш усулини аниклаганлиги себепли уни бажариш зарур.
Ноаникликнинг мувофик бах,осини алу ушин олардан х,ар бирини алохцда бахолаш мумкин болганда олшеу методикасини операцияларнинг мунтазамлиги к}финишида к}фиб чикиш (баъзида айрим операциялар деп аталадиган) пайдалы булиши мумкин. Бу айникса олшеолардынг бир хилдаги методикалари битта айрим операцияларни уз ичига олганда пайдалы ёндасолв булади. Х,ар бир операциянинг алохдца ноаникликлари у холда улума ноаникликка хисса кушади.
Амалиётда тахлилий олшеуларда купрок одатий болып кузатилаётган прецизионлик хам салутирувнинг мос келувчи намуналарига нисбатан силжиш сиякли методнинг улума эффективлиги элементлари хисобланади. Бу ташкил этувчилар одатда ноаникдик бахосига ортикрок хисса кушади хам натижага таъсир этувчи алохида эффектлар куринишида яхширок тузилади. Бундай х,олда баска мумкин болган х,иссаларни факатгина оларды ах,амиятлилигини текшириш ушин, олардан факатгина ахдмиятлиларини микдорий аниклаб бахолаш лозим,
Ноаникликнинг типик дереклари болып куйидагилар хисобланади:

Download 0.74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling