Ózbekstan respublikasi joqari bilimlendiriw, ilim hám innovasiyalar ministirligi

---

1 
ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASİ JOQARİ BILIMLENDIRIW, ILIM HÁM
INNOVASIYALAR MINISTIRLIGI
AJINIYAZ ATİNDAǴI NOKIS MÁMLEKETLIK PEDAGOGIKALÍQ
INSTITUTÍ 
TARIX FAKULTETI
TARIYX OQITIW METODIKASI KAFEDRASI
5110600-tariyx bakalavr tálim baǵdarı
3 b kurs student Ernazarova Ramuzanıń «Ózbekstan tariyxı» páninen

K U R S JUMISI 
TEMA :

XX- ÁSIR 1-YARIMINDA TUNİS
Ilimiy baslıq : F. Madreymov
 
 
 

---

2 
Mazmuni 
KIRISIW………..………………………………………….………………….…..3 
I.BAB.
EVROPA BIRLESPESI-TUNIS MUNASÁBETLERI USHIN JAŃA 
TIYKARLAR 
1.1.
Tunis hám evropaniń ishki qatnasiqlari…………………………..….……..….6 
1.2. Siyasiy mútajlikler hám qızıǵıwshılıqlar………………..……….….….....….12
II.BAB
.
JÁMIYETIŃ RAWAJLANIWI
 
2.1.Tunis munasábetlerinde puqaralıq jámiyetiniń roli…………………..……...23 
JUWMAQLAW…………….…………………………………………...……….29
PAYDANILǴAN ÁDEBIYATLAR………………..…………………….……..30 

 
 
 
 

---

3 

KIRISIW 
Temanıń aktuallıǵı. Burgieva mámlekette «baǵdarlama sosializmi» di qurıwdı 
jariyaladı. Bul sóz ámelde ekonomikası mámleket, kooperativ hám jepke sektordı 
birlestiretuǵın jámietti ańlatatuǵın edi. Sonıń menen birge , bul jámiyet xalqınıń 
barlıq qatlamlarınıń máplerin sáwlelendiriw zárúr edi.69jıldan baslap mámleketlik 
jerler Fransuz koloniyalarına qaraslı jerler satıla basladı.Usılayınsha mayda hám 
ortasha jer iyeleri qatlamı payda boldı. Sanaat kárxanaları da milliylestirildi.Usınıń 
menen birge ,milliy hám shet el kopitalına qolaylı jaǵday jaratılıp berildi. 
Biraq mámlekette sosiallıq teńsizlik háwij aldı. Bul óz gezeginde siyasiy 
turaqsızlıqtı payda etti. Nátiyjedediniy baǵdardaǵı partiyalar kúsheydi. Usınday 
jaǵdayda áskeriyler 89jılı wnoyabrde awdarıspaq ótkerildi. X.Burgiba húkimeti 
qulatıldı .Hákimiyat general Ben Alidiń qolına ótti. Tunistıń sırtqı siyasatında hám
Batıs hám arab mámleketleri menen múnásibetlerin rawajlandırıp barmaqta. 76jılı 
ol Evropa awqamı menen shártnamaǵa qol qoydı. 1881-jılǵa kelip Fransiya 
diplomatik jol menen Tunisti iyelep alıwǵa ullı mámleketlerdiń (Ullı Britaniya, 
Germaniya imperiyasi, Rossiya imperiyasi) razılıǵın aldı (kelisimler 1878-jıl jazında 
Berlin kongressi sıyaqlında dúzilgen). 1881 jıl aprel ayında Jazair aymaǵınan 
fransuz áskerleri Tunis shegarasın kesip ótken ediler. Beyniń áskeri taslim boldı.
May ayında Tunis beyi Muhammad Al-Sadok [fr] oǵan Tunis ústinen 
fransuz protektoratini ornatıw tuwrısındaǵı shártnamanı imzoladi. Soǵan qaramay, 
kópshilik shabıwılshılarǵa órlıq menen qarsılıq kórsetdi. Áskeriy háreketler 1881 jıl 
aqırıǵa shekem dawam etdi.
Fransiya protektorati astında Tunistiń óz gerbine, 
maqtaw qosıǵı, mámleket pulları hám poshta markaları bar edi. Buǵan parallel túrde 
hám jergilikli qáwim aristokratiyasiniń nominal baslıqlıǵı astında Tunisti gubernator 
basshılıǵındaǵı fransuz administrasiyası basqargan. Tunisde fransuz kolonizatorları 
payda boladı. Liseyler, temirjol hám avtomobil jolları, portlar, bankler, paydalı 
qazilmalar (qorǵasın, fosforit, temir rudası ) qazib alıw kárxanaları qurılısı 
baslanadı. 

---

4 
Birinshi jáhán urısı Ramazan yaki Qurban hayttan aldıńǵı kúninde 
Germaniya hám Turkiya urıs baslanǵanınan keyin onda fransuzlarga qarsı 
kolonizatorlik kóterilisi kóteriwge hám usınıń menen fransuz armiyasınıń úlken 
kúshlerin jóneltiriwge úmit etip, Fransiya Batısı mámleketlerinde óz tásirin 
kúsheytiwge háreket qılıwdı. Tuniske biraq urıs baslanǵanınan keyin jetekshi dinge 
sıyınıw ǵayratkerleri, sonıń menen birge, Tunis bek hám taxt miyrasxorı shahzodasi 
Istanbuldan kápirlerge qarsı múqaddes urıs (jihad) shaqırıwın qollap-quwatlawdan 
bas tartdılar hám musulman xalıqtı sadıqlıqǵa shaqırdılar. Fransiyanıń. Urıs 
waqtında Tunis arab xalqınan 63 mıń kisi Fransiya armiyasına shaqırildi hám taǵı 
30 mıńǵa jaqın arab Fransiya daǵı qorǵaw jumıslarına (bólekan kúsh menen) 
saparbar etildi. Urıs jıllarında Tuniske shaqırılǵan 10, 5 mıńǵa jaqın askar frontda 
qaytıs boldı