%збекстан Ресупбликасы жо3ары 81м орта арна7лы билимлендири7 министрлиги

Тема t Ды33ат 81м яд


Жоба
q. Ды33ат 8а33ында улы7ма т6синик.
w. Ды33атты4 5зине т1н т6рлери.
e. Яд 8а33ында улы7ма т6синик.
r. Ядты4 т6рлери


! Д Е Б И Я Т Л А Р.

q.Каримов И.А. {%збекистан XXI 1сир боса2асында} - Т., qooi

w. Каримов И.А. {Баркамол авлод- ?збекистон тара33иетининг пойдевари}- Т., qoou
e. Каримова В.М. {Ижтимоий психология асослари} -Тqoor
r. В.М.Каримова., Акрамова Ф.А. {Психология} (маьрузалар матни) w000


Таяныш с5злер. перцепция, ды33ат, ассоциация, константлик, яд.

Инсан санасыны4 бир 7а3ытты4 5зинде бас3а н1рселерге итибар берместен 7а3ыялы3та2ы белгили бир зат яки 81дийсеге ба2дарланы7ын ды33ат деп атаймыз.

Адамны4 ды33аты минез-3улы3 81м турмыста2ы 1мелий ислерини4 3урамына киреди. Ды33ат 5зине 3аратылы7ы процессинде адамны4 санасы ба2дарлан2ан (3аратыл2ан) объектке оны4 м6н1себетин баянлайды 81м адамны4 з1р6рлиги, 3ызы2ы7ы, п6ткил тут3ан ба2ыты менен ты2ыз байланыслы болады.
Ды33ат психиканы4 т6рли формалары` 3абыл ети7 81м ойла7, яд ж1не 3ыял, сезим сондай-а3 ерк 81рекетлерини4 18мийетли т1репи есапланылып, бул адам2а т1н 5згешеликлерди4 ж1не де аны3 81м ай3ынласы7ын т1мийенлейди. Мысалы` егер ды33ат пенен ты4лап турса3 уза3тан еситилип атыр2ан с5злерди жа3сы 3абыл етемиз, сондай-а3 ядта 3алдыры7, ж1не яд3а т6сири7ди4 тезлиги, аны3лы2ы 81м беккемлиги к5пшилик 7а3ытта ды33атты4 бир орын2а топлан2анлы2ына байланыслы.
Ды33ат о3ы7шыларды4 билим алы7 ислеринде айры3ша 18мийетли хызмет ат3арады. О3ы7шы му2аллимни4 т6синдири7лерине 3ула3 сал2анда, 6йренилген материалды яд3а т6сиргенде, шыны2ы7 81м м1селелерди шеши7 жолын ойла2анда, дене шыны2ы7лары яки о3ы7-5ндирислик ислерине аралас3анда, усы психикалы3 формаларды4 81ммесине тийисли з1р6р ш1рт ды33атты м1лим объектлерге ба2дарлай били7 81м бас3а н1рсеге ала2ада болмаслы3 есапланады.
О3ы7шыны4 5тилген саба3 материалын т6синип билип алма7ы, жа3сы ядында са3лап 3алма7ы, 3ыйналы7ы, 81р 3ыйлы жумыс т6рлерин орынла7да 31теге жол 3ойма7ы т.б. себеп о3ы7шыны4 а3ыл-парасаты, кемлиги яки есте са3ла7 31билетини4 1ззилиги емес ал ды33атыны4 жетиспе7шилиги.
Инсанны4 81р 3андай турмыслы3 ислериндеги н1тийжеликти4 тийкар2ы ш1рти бул характер белгиси сыпатында2ы зийрекликти т1рбияла7 болып есапланады, я2ный жумыс 6стинде 5з ды33атын топлай алы7 1дети, 1тирапта2ы адамларды4 т6рли эмоционал жа2дайларын бай3а7шылы3 81м олар2а 3атнаста ибалы болы7 т.б.
Му2аллим ушын о3ы7шыларды4 м1лим 7а3ытта2ы ды33ат д1режесин дурыс белгилеп алы7 айры3ша 18мийетли. Буны аны3ла7да к5пшилик жа2дайда ды33атты4 сырт3ы к5риниси ж1рдем береди. Денени4 81рекети, т6синдирмели 81рекетлер, мимика, 5ткир 81м м1нисли н1зер салы7, ды33атты4 к5рсеткишлери есапланады.
Ал о3ы7шыны4 итибарсыз бос иске байланыссыз бол2ан к5ринис 81м 81рекетлерге итибар бери7и ды33атсызлы3тан дерек береди. Объектти 3ыра2ылы3 пенен ба3лап туры7шы сырт3а умтыл2ан к5з-3арас, (1сиресе объект 81рекетте болмаса) сырт3ы объектке 3аратыл2ан ды33атты4 к5риниси, ишки процесслер менен байланыслы ды33ат адамны4 ишки д6ньясына 3аратыл2ан 81м 8еш 3андай сыртта2ы н1рселерди сезбегендей сырт3ы т1рептен 81рекетсиз к5з-3араста к5ринеди.
Адамны4 сырт3ы 3ыяпасына 3арап оны4 ды33аты д1режесин бар3улла дурыс аны3ла7 м6мкин емес. Базы о3ы7шы му2аллимге тигилип 3арап отырады да 5з исин ойлайды. Базда о3ы7шы ишинен бас3а н1рсени ойлап, ды33атыны4 сырт3ы к5ринисин жасалма т6рде пайда ети7и де итимал. Тек 2ана о3ы7шы 81рекетини4 мазмун т1репин 6зликсиз босастырмастан ба3ла7, оны4 менен ис ж6зесинде эмоционал т6рде м1мледе болып 2ана о3ы7шыны4 ды33ат д1режесин алжаспай аны3ла7 м6мкин.
Ды33атты4 физиологиялы3 тийкары бас мий 3абы2ыны4 айырым б5лиминде оптимал 3оз2алы7 орайыны4 пайда болы7ы есапланады.