Зоология ва экология

3. Bug’doy doni aralashmasi partiyalarining hisobi
Bug’doy aralashmasi partiyalarining hisobi uch usulda bajariladi: a) Tenglamani yechish usuli;

b) Teskari proportsiya tuzish usuli;

v) Grafik usuli.
A. Tenglamani yechish usuli
Un tortish uchun bug’doy aralashmasi partiyalarini retseptlarini yechishda tenglamalar sistemasidan foydalanamiz.
M = m₁ + m₂ + ... + m_n

MX_ur = m₁ * X₁ + m₂ *X₂ + ... + m_n * X_n
Agar bug’doy aralashmasi partiyalari 2 komponentdan tashkil topsa, sistema quyidagicha hisoblanadi:

m₂ = M – m₁
Misol: Navli un tortish uchun o’rtacha o’lchangan shaffoflik ko’rsatkichi 55 % bo’lgan ikki komponentli bug’doy donidan bug’doy aralashmasi partiyasini tuzing.

Birinchi bug’doy donining shaffofligi 71 %, ikkinchi bug’doy donining shaffofligi 43 %. Xuddi shunday birinchi donning kleykovinasi 27 %, ikkinchi donning kleykovinasi – 24 %. Un tortish partiyasining massasi 1000 t (yoki 100 %).

Birinchi komponentning massasini topamiz:
100 (55-43)

m = ──────── = 42,86 %

71 - 43
Ikkinchi komponentning massasini topamiz:
m = 100 - 42,86 = 57,14 %.
m 43 %, m 57 % qabul qilamiz, unda har qaysi komponentning massasi quyidagiga teng bo’ladi:
m = 430 t; m = 570 t.
O’rtacha o’lchangan shaffoflik qiymatini SH va kleykovina K miqdorini to’g’ri hisoblanganligini aniqlaymiz.
43 71 + 57 43

SH = ────────── = 55,0 %;

100
43 27 + 57 24

K = ────────── = 25,3 %.

100
Demak, shaffoflik ko’rsatkichi va kleykovina miqdori bo’yicha bu bug’doy doni aralashmasi partiyasi talab qilingan ko’rsatkichlarga mos keladi va qayta ishlashga tavsiya qilish mumkin.