Ўзвекистон республикаси олий ва ўрта


Download 0.73 Mb.
bet66/119
Sana28.09.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1689084
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   119
Bog'liq
Экинларни сугориш асослари

ХОСИЛИ
,

Усимлик буйи, см

Уруг Хосили, Ц/га

Бир марта сугориш (шоналашда)

1100

101,3

4,40

80,1

6,82

Икки марта суториш (шоналаш ва гуллаш да)

2130

125,0

6,62

104,1

8,24

Уч марта сугориш
(шоналаш, гуллаш ва пишиш даврида)

3150

136,4

4,42

118,0

6,15


    1. МАККАЖУХОРИ НИ СУГОРИШ РЕЖИМИ

Маккажухори кургокчиликка нисбатан чидамли усимлик (транспирация коэффициенти - 270) булиб, сугориладиган дехкончилик шароитида лалми ерлардагига нисбатан 10 баробар ва ундан куп хосил беради. Юкори агротехника тадбир- лари ва илмий асосланган сугориш режимини куллаш Узбеки стон шароитида маккажухоридан 100—120 ц/га дон ва 600- 800 ц/га силос етиштириш имконини беради.
Маккажухори хосилдорлиги унинг усиб ривожланиш фазалари буйича сув билан кандай таъминланганлигига бевосита богликдир. Сувга булган критик давр султон чикаришдан 10—12 кун олдин бошланиб, 30—37 кун давом этади. Гуллаш фазасида маккажухори тупрок ва хавонинг нисбий намлигини кулай булишига ута талабчан: бу даврда сугориш муддатини кечиктирилиши окибатида усимликни 1 —2 кун / давомида _ бироз сулишига йул кУйилиши хосилдорликни 12-15 фоизга камайишини келтириб чикаради. Шу сабабдан ушбу критик даврда усимликни етарли микдордаги сув билан таъминлаш масаласига алохида эътибор каратиш зарур.
Республикамизда маккажухорини сугориш иклим, туп- рок- гидрогеологик, ташкилий-хужалик шароитлар, уни етиштириш йуналиши (дон ѐки силос учун), нав ва дурагай- ларнинг биологик хусусиятларига мувофик равишда табака- лаштирилган холда амалга оширилади. Турли иклим, тупрок- гидрогеологик шароитларда макажухори 3—5 тадан 6-7 марта- гача сугорилади. Сугориш меъѐри тупрокнинг механик таркиби ва хисобий катлам калинлигига мувофик белгиланади: енгил кумок тупрокларда 700-800 м3/га ва огир кумок тупрокларда 1000—1200 м3Да. ни ташкил этади.
Маккажухорини сугориш муддатлари усимликнинг ташки белгилари ва физиологик курсаткичларига, одатда, тупрок намлигига кура белгиланади. Марказий иклим минтакасида биринчи сугориш усимликда 6—8 чинбарг пайдо булганда Утказилиб, маккажухори султон чикаргунга кадар/ яна бир —• марта сугорилади. Календарь муддатлари буйича маккажухори Куйидаги тартибда сугорилади: усимлик униб чиккандан 12-
15 кундан кейин биринчи сугориш, ундан 15-20 кун кейин иккинчи сугориш утказилади. Маккажухори султон чикар- гандан доннинг сут-мум пишиш фазасигача 800-900 м3/га меъѐрда 9—12 кун оралатиб сугориб турилади. Ушбу сугориш
режими тупрокнинг критик намлигини ЧДНС га нисбатан 75 фоиз атрофида таъминлаш имконини беради. Пишиш даврида усимликни бир марта сугориш кифоя килади.
Шурланган ерларда шур ювиш тарикасидаги сугориш режимини куллаш талаб этилади. Тупрокнинг критик намли- 'гини ЧДНС га нисбатан 75—80 фоиздан юкорида таъминлаш учун бундай ерларда маккажухори 6—8 марта суторилади.
Силос учун маккажухори етиштиришда тупрокнинг критик намлиги дон учун етиштиришдагига нисбатан бироз юкори - ЧДНС га нисбатан 75—80 фоиз булиши лозим. Маккажухори силос учун доннинг сут-мум пишиш даврида уриб олиниши туфайли унинг сугориш режими дастлабки 2 даври учун белгиланади. 1<.оракалпогистон республикасининг жанубий зонаси ва Хоразм вилоятининг сизот сувлари 2-3 м атрофида жойлашган буз тупрокларида дон учун етишти- рилаѐтган маккажухори мавсумда 6 марта 800—900 м3Да галлик ва 5000 м3/га умумий меъѐрда май ойининг учинчи „декадасидан август ойининг биринчи ярмига кадар сугорилса (66- жадвал), сизот сувлари 1 м атрофида жойлашган утлоки тупрокларда 4—6 марта 3800—5000 м3/га умумий меъѐрда сугорилади. Крракалпогистоннинг шимолий зонасидаги сизот сувлари ер юзасига якин (1 м) жойлашган утлоки тупрокларда маккажухорини 3—4 марта 3200-4000 м3/га умумий меъѐрда сугориш тупрокда муътадил намлик булишини таъминлайди. Ушбу зонадаги сизот сувлар чукурда (>3 м) жойлашган ерларда сугориш сони 7 мартагача, умумий сугориш меъѐри 5700 м3/га. гача етказилади. Сугориш мавсуми 6 майдан 30 августгача давом этади.
Марказий иклим минтакасида дон учун етиштирилаѐтган маккажухорини сизот сувлари якин (0,5— 1 м) жойлашган утлоки- боткок тупроклар шароитида 2-3 марта сугориш кифоя Килса, чукур жойлашган буз тупрокларда 6—8 мартагача суго- ;риш талаб этилади. Бу эса тупрок намлигини ЧДНС га нисбатан 70-75-70 фоиздан кам булмаган холда таъминлашга имкон беради.
Андижон ва Фаргона вилоятидаги сизот сувлари чукурда жойлашган (>3 м) буз тупрокларда маккажухорини 6—7 мартагача 700-800 м3/га галлик ва 5200-5400 м3/га умумий меъѐрларда сугориш тупрокнинг критик намлигини муътадил даражада булишини таъминлайди. Сугориш мавсуми май ойининг Урталаридан август ойининг 1- декадасигача давом

IIAIE IILVS

л'9г лч 1



8„е
6„t>

01— 60


0„T— 60



P

5


пл ie IIIA 5

1ЛЧ

л'9г


1„£
1>

8„ 0—i' O n-6„0

P P

XI IIIA 1Л Л

ихво1гиа 3dcirdH3

11л ie

лгтг


Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling