1. Mavzu: “Kreativ fikrlash” faniga kirish Reja

---

1.Mavzu: “Kreativ fikrlash” faniga kirish 
Reja: 
1.
Kreativ fikrlash kursining dorzabligi, ijodiy fikrlash kursining maqsadi
2. Kreativ va tanqidiy fikrlash tushunchalari va tariflari 
3. Fikrlashni takomillashtirish (inson ongi va ong ostining shakllanishi) 
4. Fikrlashni takomillashtirish usullari 
 
Mavzuni o`zlashtirish jarayonida talaba: 
 
• 
shaxsiy kreativlik hamda kreativ vositalar nima ekanligi va ulardan 
qanday foydalanish lozimligi haqida tasavvur va bilimga ega bo‘lishi; 
• 
kreativ 
fikrlash 
vositalaridan 
foydalanish, 
qarashlar 
va 
yondashuvlarni shakllantirish, taqlid qilish va tana tafakkurini tavsiflash, 
kreativ fikrlashda o‘ynash, o‘zgartirish va sintez qilish jarayonlarining 
xususiyatlarini bilish va ulardan foydalanish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi; 
• 
kreativ fikrlashda kuzatish, tasavvur qilish va mavhumlikni tasvirlay 
olish, hissiy munosabat, o‘lchovli fikrlash va modellashtirish, kreativlikni 
o‘lchash, turli vaziyatlar va muammolar bo‘yicha qarorlar qabul qilish 
malakasiga ega bo‘lishi kerak. 
1.1 Kreativ fikrlash kursining dorzabligi, ijodiy fikrlash kursining 
maqsadi 
Hozirgi glaballashuv sharoiti, istaymizmi-yo'qmi, bizning ishlash va 
yashash tarzimizni o'zgartirmoqda. Birinchidan, biz globallishish, 

---

ifloslanish, moliyaviy inqirozlar yoki yangi epidemiyalar bo'ladimi, butun 
dunyoga ta'sir qiladigan murakkab muammolarga tobora ko'proq duch 
kelmoqdamiz. Ushbu muammolarni hal qilish bo'yicha harakatlarni 
muvofiqlashtirish uchun bizga ijobiy fikrlash va ijodiy g'oyalar kerak. 
Shaxsiy darajada globallashuv hayotning tobora tezlashib borayotgan 
sur'atini keltirib chiqaradi. Bizda juda ko'p ma'lumot mavjud, ammo bugun 
o'rgangan narsalarimiz ertaga osonlikcha eskirishi mumkin. Garchi tez 
o'zgarishlar ham yangi imkoniyatlar keltirsa-da, endi biz butun dunyo 
bo'ylab iste'dodli odamlar bilan raqobatlashishimiz kerak. Ushbu muhitda 
muvaffaqiyat qozonish uchun bizga ishonchli qarorlar qabul qilishga va 
tezda yangi bilimlarni olishga yordam beradigan ijobiy fikrlash 
qobiliyatlari kerak. 
Ammo ijobiy fikrlash qobiliyatlari deganda nimani tushunamiz? 
Asosan, bu ikki narsaga bog'liq - tanqidiy fikrlash va ijodkorlik. Tanqidiy 
fikrlash aniq va oqilona fikrlashdir. Bu aniq va muntazam ravishda 
fikrlashni, boshqa narsalar qatorida mantiq va ilmiy fikrlash qoidalariga 
rioya qilishni o'z ichiga oladi. Ijodga kelsak, bu yangi va foydali g'oyalarni 
taklif qilish, muqobil imkoniyatlarni yaratishdir. Ushbu kitob fikrlash 
qobiliyatlarining ikkita xil usuli haqida bo`lib , shu o'rinda siz 
quyidagilarni so'rashingiz mumkin: Qaysi biri muhimroq, tanqidiy fikrlash 
yoki ijodkorlik? Qisqa javob shundaki, ular bir xil darajada muhimdir. 
Muammolarni hal qilish uchun g'oyalarni taklif qilish uchun bizga 
ijodkorlik kerak, ammo bu g'oyalarni baholash va takomillashtirish uchun 
tanqidiy fikrlash kerak. Ular bir-birini to'ldiradi va insonlarni fikrlash 
qobiliyatini mukkamallik sari yetaklaydi. 

---

Ushbu kitobda biz avval tanqidiy fikrlashni muhokama qilamiz va 
oxirigacha ijodga qaytamiz. Ko'rib turganimizdek, tanqidiy fikrlash haqida 
muntazam ravishda aytishimiz mumkin bo'lgan ko'p narsalar mavjud. 
Tanqidiy fikrlovchi bu quyidagilarni bajarishga qodir bo'lgan kishidir: 
Fikrlar orasidagi mantiqiy aloqalarni tushuning. 
Fikrlarni qisqacha va aniq shakllantirish. 
Argumentlarni aniqlash, tahlil qilish va baholash. 
Qarorning ijobiy va salbiy tomonlarini baholang. 
Gipotezaga qarshi va qarshi dalillarni baholang. 
Fikrlashda nomuvofiqliklar va keng tarqalgan xatolarni aniqlang. 
Muammolarni muntazam ravishda tahlil qiling. 
G'oyalarning dolzarbligi va ahamiyatini aniqlang. 
O'zingizning e'tiqodingiz va qadriyatlarini isbotlang. 
O'zining fikrlash qobiliyatini aks ettiring va baholang. 
Ro'yxatdan ko'rinib turibdiki, tanqidiy fikrlash qobiliyatlari biz fikr 
almashish, qaror qabul qilish, tahlil qilish va muammolarni hal qilishimiz 
kerak bo'lgan barcha kasblar uchun juda muhimdir. Shuning uchun 
tanqidiy fikrlash umumiy fikrlash qobiliyati deb nomlanadi. Ammo 
tanqidiy fikrlash nafaqat ish joyiga tegishli. Ma'noli hayot kechirish va 
kelajakni rejalashtirish uchun biz o'zimiz haqida halol va ehtiyotkorlik 
bilan o'ylashimiz kerak. Yunon faylasufi Suqrot (miloddan avvalgi 469-
399) "bir marta" o'rganilmagan hayot yashashga arzimaydi "degan edi. 
Odamlar va boshqa hayvonlar o'rtasidagi bir katta farq bu bizning 
o'zimizni aks ettirish qobiliyatimizdir. Biz hayotimizning maqsadi va 
mazmunini tekshirib ko'rishimiz va shunga qarab o'zimizni o'zgartirishimiz 

---

mumkin. Tanqidiy fikrlash ushbu o'zini o'zi baholash va o'zgartirish 
jarayoniga yordam beradi. 
Yaxshi tanqidiy fikrlash, shuningdek, fan va demokratiyaning 
asosidir. Ilm-fan eksperimentlarni loyihalash va nazariyalarni sinashda 
ratsionallikni talab qiladi. Rivojlanayotgan va ilg'or demokratiya ijtimoiy 
va siyosiy masalalarda fuqorolarning xolis fikr yurita olishini talab qiladi. 
Demak, tanqidiy fikrlashni rivojlantirish ta'limning asosiy maqsadi bo'lishi 
kerak.